ქართველი მსახიობი, ვის გვერდით სახსენებელნიც არ არიან კევინ კოსტნერები და მელ გიბსონები

თუმანიშვილის შედევრი – „დონ ჟუანი“

„ყიფშიძის დონ ჟუანისთვის მზად ხარ მოკვდე… მისი თითოეული ჟესტი პოეზიაა, მეტყველება – სიმფონია, ყოველი გამოხედვა – ჟრუანტელის მომგვრელი. ეს თქვენი კევინ კოსტნერები და მელ გიბსონები მის გვერდით სახსენებელნიც არ არიან“ – არ იფიქროთ რომ ეს სტრიქონები, იმ რომელიმე ქართველ ჟუნალისტ ან თეატრმცოდნე ქალბატონს ეკუთვნოდეს, ზურაბ ყიფშიძის ეშხი რომ ურევდა თავგზას, ან მას, ვინც ყველა ნაბიჯზე იმის მტკიცებაში რომაა, რომ ყოველივე ქართულია საუკეთესო, რომ ქართველებზე ნიჭიერი ქვეყნად არავინ დაიარება…

ეს სტრიქონები გამოქვეყნდა „ვაშიგტონ პოსტში“ – 1990 წელს. მიხეილ თუმანიშვილის მიერ კინომსახიობთა თეატრში 1981 წელს დადგმულმა მოლიერის „დონ ჟუანმა“ უდიდესი წარმატება ჰპოვა როგორც საქართველოში, ისე საზღვარგარეთ. ლეგენდარულმა პიტერ ბრუკმა სპექტაკლის ნახვის შემდეგ ბრძანა: „მოლიერს რომ ეს სპექტაკლი ენახა კმაყოფილი დარჩებოდა“.

სწორედ პიტერ ბრუკმა „დაპატიჟა“ მთელი მსოფლიოს თეატრის მოყვარულები თბილისში: „თბილისში უნდა წახვიდეთ მოლიერის აღმოსაჩენად! რატომაც არა? აი, ეს არის თეატრი. თუმანიშვილის „დონ ჟუანი“ საუკეთესოა მათ შორის, რაც კი მინახავს. დინამიკური, თავხედური, თანამედროვე, ბრწყინვალედ გათამაშებული ახალგაზრდა ქართველი მსახიობების მიერ, რომელთა ენერგიაც მათი სხეულის ყოველი ნაკვთიდან იფრქვევა.“

„დონ ჟუანი“ – ეს შედევრი, ზუსტად 30 წლის წინ იშვა ქართულ სცენაზე. თეატრის პროტაგონისტი მსახიობი, დონ ჟუანის როლის შემსრულებელი – ზურაბ ყიფშიძე მაშინ ჯერ მხოლოდ 28 წლის იყო. ცნობილია, რომ აურაცხელი სპექტაკლების ავტორი მიხეილ თუმანიშვილი, მხოლოდ რამდენიმე სპექტაკლს მიიჩნევდა წარმატებულად. 1991 წლის 6 თებერვლით დათარიღებულ წერილში აღწერს კიდეც თავის ოთახში გამოკიდულ ფოტოებს იმ სპექტაკლებიდან, რომელსაც ის საუკეთესოდ თვლიდა. „რეპორტაჟი სახრჩობელადან“, „ესპანელი მღვდელი“, „როცა ასეთი სიყვარულია“, „ჭინჭრაქა“, „ანტიგონე“, „ბაკულას ღორები“, „ჩვენი პატარა ქალაქი“ და – „დონ ჟუანი“… „ამავე კედელზე მოლიერის „დონ ჟუანის“ პარიზული აფიშა კიდია. ედინბურგის ფესტივალზე ამ სპექტაკლის საუკეთესო რეჟისურისათვის საგანგებო დიპლომი მომანიჭეს. ეს დიპლომიც აქვეა, ამშვენებს ფერად ფოტოს, რომელზეც მე პიტერ ბრუკთან ერთად ვარ გადაღებული. დიდი პატივია ჩემთვის“ – წერს მიხეილ თუმანიშვილი.

სპექტაკლით აღFრთოვანებას ვერ მალავდა მსოფლიო პრესა. „ასეთი გონებამახვილური და ვნებიანი ინტერპრეტაცია მოლიერის „დონ ჟუანისა“ არასოდეს მინახავს. ქართულმა კინომსახიობთა თეატრმა მე-17 საუკუნის ზნეობრივი პიესა ბრწყინვალე ბურლესკად გადააქცია“ – წერდა „დეილი ექსპრესი“. „ეს გახლავთ ბასრი, თავზარდამცემი, გონებამახვილური, ვიზუალური სპექტაკლი, რომელიც კლასიკურ პიესას ბრწყინვალე თანამედროვე სპექტაკლად აქცევს“ – წერდა „სკოტსმენი“. „მიხეილ თუმანიშვილის სახელის ხსნება არ არის ადვილი, მისი სახელი უნდა ვახსენოთ იმ მომენტში, როდესაც საჭირო იქნება ის სახელები, რომელთაც ძალუძთ თვალის მოჭრა, მოჯადოება“ – წერდა „ლა ნასიონი“.

მაესტრო თუმანიშვილი 60 წლის იყო თეატრალური სამყრო რომ გააოგნა თავისი ახალი შედევრით. „უმთავრესია სცენური არსის საკუთარი ვერსია შეთხზა ისე, რომ ნოტები არ შეცვალო“ – მიაჩნდა მიხეილ თუმანიშვილს და როგორც ნოდარ გურაბანიძე ბრძანებს, მაესტრომ სწორედ ნოტების შეუცვლელად შეთხზა საკუთარი „დონ ჟუანი“. თავად, მიხეილ თუმანიშვილიც წერს, რომ „არც ერთი ბწკარი, არც ერთი სიტყვა გენიალური ტექსტისა შეცვლილი არ არის“. გენიალურმა მაესტრომ ნოტების შეუცვლელად გამოხატა თავის საკუთარი „მე“. სწორედ საკუთარი “მე”–დან გამოსვლას მიიჩნევდა უმთავრესად იგი და როგორც გურაბანიძე მიიჩნევს სპექტაკლში მთავარი იყო სწორედ „მე“ მიხეილ თუმანიშვილისა, რომელმაც ყველაფერი ნაცნობი  „უცნობი“ გახადა, რათა ეს „უცნობი“ უფრო ნაცნობი გაეხადა ჩვენთვის. „ამ დიდი თეატრალური პარადოქსით მან შეძლო, ახალი სიცოცხლე შთაებერა უკვდავი პიესისთვის“ – წერს გურაბანიძე.

სპექტაკლი თამაშდებოდა სცენოგრაფიის დიდოსტატის – გოგი მესხიშვილის მიერ შექმნილ კარნავალურ სივრცეში – სცენაზე უწესრიგოდ იყო მიმოფანტულ-მიყრილ-მოყრილი ანტიკურ ქანდაკებათა, აღორძინების მხატვართა ტილოების რეპროდუქციები, ცარიელი ჩარჩოები, ანტიკურ მოაზროვნეთა ბიუსტები, კასრი, ფიცრები, სკამები, ნავი, ჭერში ქალის კაბები ეკიდა… მხატვარი ქმნიდა ზედროულ სივრცეს.  „საგანთა, კოსტიუმთა თუ სხვა რეკვიზიტის ხაზგასმული ეკლექტიკა სცენაზე იმას მიგვანიშნებდა, რომ დონ ჟუანის ისტორია ხელოვნებისა და ცხოვრების მარადიული სიუჟეტია, აღსავსე ლეგენდებითა და წარმტაცი ჭორებით“ (ნოდარ გურაბანიძე). სწორედ ამ სივრცეში შემოდიოდა ლაურა რეხვიაშვილის გმირი – სუფლიორი. ცხადი ხდებოდა რომ მოქმედება ხდებოდა პროვინციულ თეატრში, სადაც დიდად არ ანაღვლებთ ესთეტიკისა და სტილის მთლიანობა. სწორედ, პროვინციულ თეატრში დადგმულ სპექტაკლად აქცია თუმანიშვილმა „დონ ჟუანი“ – პრინციპით „თეატრი თეატრში“. თუმანიშვილისთვის, როგორც გურაბანიძე შენიშნავს, მთავარი წმინდა ესთეტიკური მომენტი იყო – ახალი თეატრალური სამყაროს შექმნა, თეატრის უსაზღვრო შესაძლებლობათა გამოვლენა. ამას კი სწორედ, სპექტაკლში სუფლიორის შემოყვანით მიაღწია მაესტრომ. სხვათაშორის, როგორც თავად თუმანიშვილი აღნიშნავდა, „დონ ჟუანის“ დადგმაზე ჯერ კიდევ სტუდენტობიდან ფიქრობდა, მაგრამ სანამ არ მოიფიქრა სუფლიორის სახე, სპექტაკლი არ აეწყო. შეგახსენებთ რომ მაესტროს სტუდენტობიდან  სუფლიორის სახის მოფიქრებამდე  ანუ – ამ შედევრის დადგმამდე თითქმის 4 ათეული წელი გავიდა… მაინც ვინ იყო და რა ასეთი ფუნქციის მატარებელი იყო ლაურა რეხვიაშვილის პერსონაჟი? ეს აშკარად ქართველი, პროვინციელი კეკლუცი ქალი, სქელი ტუჩები მსუყედ რომ შეეღება წითელი პომადით და თავზე რომ ბეისბოლის საჩრდილობელი, პლასმასის ქუდი ეხურა, მაყურებელს ეცხადებოდა და შინაურულად ემუსაიფებოდა, ემუსაიფებოდა და სიარულში ვიღაცას ბაძავდა. („თითქოს უნდოდა „პოდიუმზე“ გაეარა, მაგრამ მიჩლაჩუნობდა ვაგლახად“ – ნ. გურაბანიძე). მიჩლაჩუნობდა და მიათრევდა თავის ღარიბ საუზმეს – ბადურით მაწვნის ბოთლს. აშკარა იყო რომ ამ პერსონაჟს არ ჰქონდა ბედნიერი ცხოვრება, მაგრამ ის ბედნიერი იყო სწორედ „აქ“ თეატრში – „იცოდა რომ ეს ყველაფერი „თეატრი“ იყო, მაგრამ მაინც ძალიან სჯეროდა, რომ სწორედ ეს იყო „ცხოვრება“. (ნ.გურაბანიძე). ის კარნახობდა ტექსტს მსახიობებს და თავადაც ითვისებდა მათ ტექსტს, იყო გულწრფელი მაყურებელიც, თანაუგრძნობდა გმირებს, განიცდიდა, ღელავდა. „ლაურას მოკარნახეს აშკარად უყვარდა ზურაბ ყიფშიძის დონ ჟუანი, ეს მისი გმირი იყო და ამიტომ ყოველნაირად უწყობდა ხელს სატრფიალო თავგადასავლებში. უყვარდა და ეჭვიანობდა კიდეც, აღმერთებდა და კიცხავდა, ბოლოს კი მისი მოთმინების ფიალა ივსებოდა და დონ ჟუანს უკვე სიკვდილის სახით ევლინებოდა, როგორც ბრეიგელის ტილოზე კარნავალის დროს გამოცხადებული „სიკვდილი“ (ნ.გურაბანიძე).

სწორედ, აქ, პრონივციული თეატრის ქაოსურ სივრცეში „ცხოვრობდა“ კლასიკური ესპანური იერის, შავგვრემანი დონ ჟუანი – ზურაბ ყიფშიძე. რომელიც მოლიერის ტექსტებს წარმოსთქვამდა მსუბუქად ირონიულად, თითქოს დასცინოდა საკუტარ თავსსაც, თავსი სატრფიალო თავგადასავლებსაც და პიესის სიუჟეტსაც კი. ზურაბ ყიფშიძის დონ ჟუანი არ იყო ღვთისმგმობი, ის უფრო თავქარიანი იყო. „თხემით ტერფამდე სიყვარულის განსახიერება, უაღრესად გულწრფელი, ცეცხლოვანი, ტემპერამენტიანი… თუ დავუჯერებით დოსტოევსკის, რომ არსებობენ „მარადი ქმრები“, მაშინ შეიძლება ვთქვათ რომ ეს დონ ჟუანი „მარადი შეყვარებული“ იყო, ასე რიგად განრიდებული იაფფასიან ლოველასობას და თვალთმაქცობას. ძალზე ახალგაზრდა იყო იმისთვის, რომ თავისთვის ღვითის გმობის უფლება მიეცა. იგი „გახსნილი“ იყო სიყვარულისთვის, ყოველწამიერ მზად იყო მისთვის, ერთობლივად რამდენიმე ქალს ეხვეოდა, თითოეულ მათგანს გულწრფელად ეფიცებოდა სიყვარულს. ვითომ თვითონ კი არ აცდუნებდა ქალებს, ქალები აცდუნებდნენ მას და ამ დროს ღრმად იყო დარწმუნებული თავისი გრძნობების სიწრფელეში, მაგრამ ამ გრძნობებს ბენგალური ცეცხლის თვისება ჰქონდათ – ისინი სწრაფად აითებოდნენ და უმალვე უკვალოდ ქრებოდნენ, რათა ხელახლა, ახალი ძალით აგიზგიზებულიყვნენ… პანტერის გრაციოზული ძრაობით უახლოვდებოდა იგი თავის მსხვერპლს, რათა უმალვე, რაიმე ძალდატანების გარეშე გაეხვია სიყვარულის ჯადოსნურ ბადეში. ეს იყო „თეატრი თეატრში“, ანუ წარმტაცი წარმოდგენა, როჯმელსაც მ. თუმანიშვილის სპექტაკლის მთავარი გმირი და, საერთოდ, ამ თეატრის პროტაგონისტი გაითამაშებდა“ – წერს გურაბანიძე. სცენაზე მეფობდა იმპროვიზაცია, ლოპე დე ვეგას პრემიის ლაურეატი მარსიალ სუარესი წერდა კიდეც: „გენიალურ იმპროვიზაციებში ზურაბ ყიფშიძის შესაძლებლობანი ფანტასტიკურია“ .

როგორც კრიტიკოსები შენიშნავდნენ, სპექტაკლი მსუბუქად ფილოსოფიური იყო. აღსავსე თეატრალური ენით, რეალობა შეცვლილილი იყო სიმბოლოებით. სპექტაკლი იყო სავსე მოულოდნელობებით, ირონიული, კომიკური ეფექტების კასკადით. რეჟისორი პაროდიულად „ატრიალებდა“ ეპიზოდებს და მოულოდნელი ფასრული თამაშით ამთავრებდა ძალზე სერიოზულ აღსარებებს. პაროდიზირებული სცენების დროს კონტრასტულად ჟღერდა მოცარტის ღვთაებრივად ჰაერიოვანი მუსიკა, არიები თუ არიოზოები  ოპერა „დონ ჟუანიდან“. როდესაც დონ ჟუანი თავის ცოდვებს ინანიებდა მოხუც მამასთან, მაყურებელი ხედავდა სცენურ კომპოზიციად გარდაქმნილ რემბრანდტის „უძღებ შვილს“, მაგრამ… ვიდრე ყიფშიძის დონ ჟუანი მამის წინ დაიჩოქებდა – იატაკზე ბალიშს სდებდა – მუხლები რომ არ სტკენოდა… ეს იყო სპექტაკლი სადაც ყველა საგანი თამაშობდა, სადაც მძვინვარებდა გახელებული თეატრალობა – ლაურას მოკარნახე ქმნიდა სცენაზე „ცეცხლს“ – შემცივნული დონ ჟუანის გასათბობად – წითელი ხელთათმანები ემოსა და თითების პლასტიკური მოძრაობით „ქმნიდა“ ცეცხლს…

„ეს იყო არაჩვეულებრივად ლაღი, სიცოცხლით სავსე, წარმტაცი სპექტაკლი, რომლის ყოველი ეპიზოდი მოულოდნელობით, გასაცვიფრებელი ახალი „სახით“ გვევლინებოდა და ჩვენს აღტაცებას იწვევდა სწორედ ამ მოულოდნელობის გამო. მსოფლიოს სხვადასხვა ფესტივალზე მინახავს მოლიერის ეს პიესა, ძალიან ცნობილი და აღიარებული რეჟისორების დადგმით (მათ შორის ეფროსის სპექტაკლი), მაგრამ ვერც ერთი მათგანი ახლოს ვერ მოვა მიხეილ თუმანიშვილის  სითამამესა და ნოვატორობასთან“ – ნოდარ გურაბანიძე. საგულისხმოა ისიც რომ მიღებული ტრადიციის საპირისპიროდ, თუმანიშვილმა არ მოკლა დონ ჟუანი, პირიქით დროსა და სივრცეში გაუშვა სამოგზაუროდ. „…რათა კიდევ ერთხელ მოვლენოდა ამ ქვეყანას სატრფიალო საქმეთა ჩასადენად. იგი, თუ შეიძლება ასე ითქვას, მარადიული ტრფიალების სამყაროს დონ კიხოტია, როგორც არ უნდა გაკიცხონ, თავის მოწოდებას და ბუნებას არ უღალატებს“ (ნ.გურაბანიძე).

ზურა ყიფშიძის დონ ჟუანს ეცხადებოდა თეთრ ზეწარში გახვედული ლაურა რეხვიაშვილი, წითელხელთათმანიან ხელში – ცელით. ლაურას მოკარნახე თან მისდევდა მკვდრეთით აღმდგარ დონ ჟუანს, რომელსაც მაყურებელი კვლავ ხედავდა ავანსცენაზე მდგარ ნავში – კვლავ თაყვანისმეცემლებით რომ იყო გარშემორტყმული და ღიმილიანი ქრებოდა მარადისობაში. „როგორც მირაჟი, როგორც მფრინავი ჰოლანდიელი, ისე გაიელვებს ფინალში საოცარი, უცნაური ხილვა: ქათქათა ალამი, სისხლის ლაქა რომ დამჩნევია, სადღაც მიაქროლებს ქალების ხელით ზეატყორცნილ დონ ჟუიანის ლამაზ ფიქგურას“ – წერდა თ. პეტკევიჩი. „მოკარნახე? თავისი ნებით მიჰყვება დონ ჟუანს ჯოჯოხეთში, მაგრამ ჯოჯოხეთია ეს თუ სასუფეველი? ვინ იცის?“ –  კითხულობდა პიტერ უორდი „ოსტერლიენი“–ში. საყოველთაო აღტაცების ფონზე, თუმანიშვილის „დონ ჟუანს“ თავს დაესხა გავლენიანი და აღიარებული რუსი თეატრმცოდნე, ნ. ველეხოვა, კრიტიკოსის ტონი აგდებული იყო, ამ სტატიის მიხედვით თუმანიშვილის არტისტები  უთავბოლოდ დარბოდნენ სცენაზე ნიფახავ-პერანგის ამარა, მართავდნენ სტრიპტიზს. კრიტიკოსის აზრით თუმანიშვილი არც მოლიერს უჯერებდა, არაც მოცარტს და კრიტიკოსი აგდებულად კითხულობდა, ნეტა თუ აქვს თუმანიშვილს წაკითხული სტენდალი, რომელსაც ბრძნული აზრები ეკუთვნის მოლიერის შემოქმედებაზეო.  ამ კრიტიკოსს საკადრისი პასუხი გასცა ანატოლი ეფროსმა. კრიტიკული იყო ასევე დეილი ტელეგრაფის კრიტიკოსის ჩარლზ ოსბორნის მოსაზრებაც, რომელიც რეჟისორს აკრიტიკებდა იმის გამო, რომ სპექტაკლი ვიზუალურ ეფექტებზე იყო აგებული, რომ „მოლიერის ტექსტს ისე ექცევა ეს თეატრი თითქოს რაღაც ფარსს დგამდეს… ამ შეუფერებელი რეჟისორული გადაწყვეტის ფარგლებში მსახიობები გაბედულად მოქმედებენ, ჩემის აზრით თამაშობენ ძალიან ცუდად, თავიდან ბოლომდე იმპროვიზაციულად, სულ რაღაცას თხზავენ, ტექსტში არარსებულს, ან გვთავაზობენ არასწორად ამოკითხულ ტექსტს…“ კრიტიკოსი აუღშფოთებია მოცარტის „დონ ჟუანის“ „ხელყოფას“, მისი აზრით, მოლიერის ეს პიესა არც მოცარტის გენიალური ოპერის დონეზეა და არაც მწერლის საუკეთესო პიესას წარმოადგენს, მაგრამ „ეს არ ნიშნავს იმას რომ არ ვითამაშოთ ისე, როგორც არის დაწერილი და  ვაქციოთ იგი მე-20 საუკუნის ფარსად. ვინც თეატრში მხოლოდ გასართობად დადის, იგი ჭკუას დაკარგავს ამ წარმოდგენაზე, მე კი მათი ენაც რომ მცოდნოდა, ვერაფით მომხიბლავდა ქართველების ეს ხმაურიანი სპექტაკლი“ – წერდა კრიტიკოსი. ამ ორი კრიტიკოსისთვის თუმანიშვილის სპექტაკლი არ იყო მოლიერი, დანარჩენებისთვის (მათ შორის პიტერ ბრუკისთვის!) – სწორედ ეს იყო მოლიერი… საინტერესოა თავად მაესტრო თუმანიშვილის ფრაზა: „საიდან იცით, მოლიერი როგორია? მე „დონ ჟუანი“ დავდგი და თქვენ გგონიათ, რომ ეს მოლიერია? ფაქტობრივად ჩვენ ვიგონებთ მოლიერს“.

რეზო შატაკიშვილი, თეატრალური ხელოვნების მაგისტრი

დაიბეჭდა გაზეთში “ქართული სიტყვა” –რუბრიკაში “ქართული შედევრები”

P.S.  2010 წელს, გაზეთ „პრაიმტაიმში“ განვახორციელე, ჩემივე ინიცირებული პროექტი „მეოცეს ოცეული“. ამ პროექტის მიზანი იყო, გამოვლენილიყო მეოცე საუკუნის 20 საუკეთესო ქართული სპექტაკლი. ეს ოცეული გამოვლინდა კომპეტენტური პირების – თეატრმცოდნეების, კრიტიკოსების გამოკითხვის შედეგად: ვთხოვეთ თავად დაესახელებინათ მეოცე საუკუნეში, ქართულ თეატრში დადგმული ის 20 სპექტაკლი, რომელსაც ისინი მიიჩნევდნენ საუკეთესოდ – საუკუნის სპექტაკლებად. შეფასების კრიტერიუმიც მათვე მივანდეთ – თითოეულს ეს სპექტაკლები უნდა დაესახელებინათ იმ კრიტერიუმების დაცვით, რომლითაც ისინი საერთოდ ხელმძღვანელობენ სპექტაკლების შეფასებისას.

მათ უნდა დაესახელებინათ როგორც ის სპექტაკლები, რომელიც მათ უშუალოდ ნანახი აქვთ სცენაზე, ასევე ის სპექტაკლები რომლებსაც იცნობდნენ აუდიო და ვიდეო ჩანაწერებით, იმროინდელი რეცენზიებით და ამ სპეტქკლებზე არსებული ყველანაირი საარქივი მასალით.

გამოკითხვის მონაწილეებს სპექტაკლების ჩამონათვალის შედგენისას არ უნდა ეხელმძღვანელათ ქრონოლოგიური პრინციპით, ჩამონათვალი რეიტინგული უნდა ყოფილიყო.

მათ მიერ პირველ პოზიციაზე დასახელებულ სპექტაკლს დაეწერებოდა 20 ქულა, მეორე პოზიციაზე დაწერილს – 19, მესამეზე – 18, მეოთხეზე – 17 დ ასე შემდეგ ბოლომდე – მეოცე პოზიციაზე დაწერილს – ერთი ქულა. შემდეგ ოცივე გამოკითხულის მიერ მინიჭებული ქულები დაჯამდებოდა და დაგროვილი ქულების შესაბამისად გამოვლინდებოდა საუკეთესო ოცეული.

გამოკითხვაში მონაწილეობდნენ ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორები: ნათელა ურუშაძე, ნოდარ გურაბანიძე, ნათელა არველაძე, დალი მუმლაძე, ლევან ხეთაგური, ირინა ღოღობერიძე, თამარ ბოკუჩავა, ლელა ოჩიაური, მარინე ხარატიშვილი, გიორგი ცქტიშვილი, მანანა გეგეჭკორი. ნინო მაჭავარიანი. დოქტორანტები: ლაშა ჩხარტიშვილი, თამარ მუქერია, მარიამ ჩუბინიძე.ხელოვნებათმცოდნეობის მაგისტრები: თამარ კიკნაველიძე, ნიკა წულუკიძე, ანანო მირიანაშვილი. ჟურანალ „თეატრი და ცხოვრების“  მთავარი რედაქტორი გურამ ბათიაშვილი, არტ-კრიტიკოსი დავით ბუხრიკიძე.

ამ გამოკითხვის შედეგად გამოვლენილ ოცეულში მიხეილ თუმანიშვილის მიერ დადგმულმა „დონ ჟუანმა“ მე–15 ადგილი დაიკავა  –  საუკუნის ერთ–ერთ საუკეთესო სპექტაკლად დაასახელა 10–მა გამოკითხულმა, მიიღო 96 ქულა. აღსანიშნავია, რომ გამოკითხულთა მიერ, საუკუნის საკუეთესო სპექტაკლებს შორის მიხეილ თუმანიშვილის მიერ დადგმული 9 სპექტაკლი დასახელდა. თუმანიშვილის 9 სპექტაკლმა ჯამში 896 ქულა დააგროვა, ამ თვალსაზრისით, მიხეილ თუმანიშვილს მხოლოდ მისმა მოწაფემ – რობერტ სტურუამ აჯობა  – სტურუას 11 სპექტაკლმა 1 112 ქულა დააგროვა. თუმანიშვილის 9 სპექტაკლიდან ოცეულში  5 სპექტაკლი შევიდა: „ანტიგონე“ (მეექვსე ადგილზე), „ჭინჭრაქა“ (მეშვიდე ადგილზე),  „ჩვენი პატარა ქალაქი“ (მე–13 ადგილზე), „დონ ჟუანი“ (მე–15 ადგილზე), „ესპანელი მღვდელი“ (მე–16 ადგილზე).