რეზო შატაკიშვილი გასაშტერებელ მედეა ჯაფარიძეზე

მისებრ მშვენიერს კალმით ნახატს უწოდებენ. მაგრამ კალამმა რომ მისი სიალამაზე სიტყვით გადმოსცეს, ეს კალამი მართლაც გენიოსს უნდა ეპყრას ხელთ. რიგითი მოკვდავის მიერ კი მისი მშვენიერების მეტ-ნაკლებად სრულყოფილად გადმოცემა ისევ და ისევ მის გვარ-სახელს თუ ძალუძს – მედეა ჯაფარიძე.

მეტად საინტერესო მდგომარეობაა – გაშტერება – როდესაც ყველა ყურადღების ობიექტი ქრება და რჩება ერთი…
ასე ემართებოდა ყველას ვინც კი პირველად იხილავდა მის მშვენიერებას.

„მე და პაოლო იაშვილმა პირველად რომ დავინახეთ, მისმა მშვენებამ ისე მოგვნუსხა, ჩვენი ეტლის ცხენებიც კი შედგნენ და ერთ ადგილზე გაშეშდნენო“ – ამბობდა გერონტი ქიქოძე.

მედეა აღარ იქნება ამ ქვეყნად, ოთარ მეღვინეთხუცესი რომ გაიხსენებს რა დაემართა მედეას პირველად დანახვისას ქუჩაში – მივყვებოდი და არ მეჯერა, რომ ეს შესაძლებელია მართლა არსებობდეს…

გავიდა წლები, ისინი პარტნიორები გახდნენ – სცენასა თუ ეკრანზე, მაგრამ… „თვალი მაინც ვერ შევაჩვიე. მოდი და გაუშინაურე მზერა მზეს!“.

რომის პაპი იოანე მე-13 სხვადასხვა ქვეყნის ქალთა ტიპაჟის სურათებს აგროვებდა. საქართველოდან მედეა ჯაფარიძის, ლია ელაიავს, ლიანა ასათიანის და დოდო ჭიჭინაძის ფოტოები გაუგზავნეს.
რომის პაპი აღფრთოვანებულა მათი მშვენიერებით – მედეა ჯაფარიძეზე და ლია ელიავაზე უთქვამს – ესენი დიდებული ევროპაა…

მას გერონტი ქიქოძემ უფსკრულის პირას ამოსული ყვავილი უწოდა, მის ცხოვრებაში იყო აურაცხელი ყვავილი, მაგრამ გზა ცხოვრებისა არ ყოფილა იავარდფენილი. მისი ცხოვრება სავსე იყო დრამატული კოლიზიებით. პაწაწინა იყო რევოლუციონერი ბიძა ალიოშა ჯაფარიძე რომ დაუხვრიტეს, ამ ტრაგედიამ ახალი ტრაგედია შვა – მედეას ულამაზეს დედას ფსიქიკური ჯანმრთელობა შეერყა, ის ხშირად იწვა საავადმყოფოში და ხშირად იპარებოდა იქიდან შვილის სანახავად და რა თქმა უნდა მას ისევ აგლეჯდნენ შვილს და ისევ საავადმყოფოში მიჰყავდათ… მედეას ბავშვობის ნაწილმა რუსეთში ალიოშა ჯაფარიძის ქალიშვილებთან ერთად განვლო.

დედის მომჯობინების შემდეგ კვლავ თბილისს დაუბრუნდა. ჯერ მხოლოდ ქუჩაში შემხვედრს აშტერებდა თავის განუმეორებელი სილამაზით, მალე ეკრანებზე გამოჩნდა თექვსმეტიოდე წლის მედეა ჯაფარიძე…
19 წლის იყო მარჯანიშვილის თეატრში რომ მივიდა და პირველად “მარგარიტა გოტიეში” გამოჩნდა ეპიზოდურ როლში… სულ მალე კი ცოლად გაჰყვა მარჯანიშვილის თეატრის მსახიობს ასაკით 16 წლით უფროს გრიგოლ კოსტავას, მათ ბედნიერებას მალე მოეღო ბოლო – გრიგოლ კოსტავა ანტისაბჭოთა საქმიანობისთვის დააპატიმრეს, ელოდა დახვრეტა. ლეგენდასავითაა შემორჩენილი თუ როგორ იხსნა 20 წლის მედეამ მეუღლე – როგორ გაფრინდა მოსკოვს, როგორ შეაღწია კრემლში, იქ, საიდანაც ყველას უარით ისტუმრებდნენ, მის სილამაზეს კი ვერ შებედეს უარი. სასიკვდილო განაჩენი პატიმრობით შეიცვალა…

პატიმართა დახსნა და სხვათა დახმარება მისი ცხოვრების წესად იქცევა შემდგომ – 200-მდე პატიმარი ჰყავს დახსნილი… ის თამამად აღებდა მაღალი თანამდებობის პირთა კაბინეტის კარებს.

„მას ხომ შეუძლებელი შეეძლო. შევიდოდა ნებისმიერ თანამდებობის პირთან. ჯერ სილამაზით წააქცევდა, მერე ატირებდა სხვისი გასაჭირის გამო და გულის მაგივრად ყინულიც რომ ჰქონოდა მომსმენს, მაინც უნდა დაეკმაყოფილებინა თხოვნა“ (ოთარ მეღვინეთუხუცესი).

ცნობილი საბჭოთა იდეოლოგი იაკოვლევი იტყვის რომ როცა მედეა ჯაფარიძე შეხვედრას ითხოვდა, ყველამ იცოდა რომ მას საჩოთირო სათხოვარი ექნებოდა, მაგრამ მაინც მოუთმენლად ელოდნენ მასთან შეხვედრას და… ისინიც ისეთ რამეს აკეთებდნენ რაც საბჭოთა იდეოლოგიისთვის მიუღებელი იყო…

მედეა ჯაფარიძე არსად არ ერიდებოდა არც თავის მშვენიერების, არც თავის ავტორიტეტის გამოყენებას სხვათა დასახმარებლად. არც ცეკას მდივნებთან და არც შინ – მშობლიურ თეატრში.

დოდო ჭიჭინაძე, ჩემთან საუბარში იხსენებდა, როგორ უქმნიდნენ პრობლემებს უნიჭიერეს ელენე ყიფშიძეს თეატრში პრობლემებს ბოჰემური ცხოვრების „ეგიდით“ და როგორ დაუდგნენ ის და მედეა ჯაფარიძე თავდებში, რომ ელენე ყიფშიძე აღარ ჩაიდენდა „საბჭოთა მოქალაქისთვის შეუფერებელ საქციელს“.

ეს იყო მერე და მერე, მაშინ კი, 40-იანი წლები იდგა. ის მარტო დარჩა.

წლები მიდიოდა, მოსკოვში წავიდა – სამხატვრო თეატრში, ნემიროვიჩ-დანჩენკოს სტუდიაში, და აი ბედმა მოსკოვში შეახვედრა მომავალ დიპლომატს, ქალთა ყურადღებით განებივრებულ 20 წლის რეზო თაბუკაშვილს… მედეა გაურბის გრძნობას, თბილისში უწევს დაბრუნება – დედის ავადმყოფობის გამო, მოდის, მაგრამ უკვე შეყვარებული…
მისი გული დაპყრობილია და ის სწორედ ამ დროს იწყებს მასების გულის დაპყრობას -ვახტანგ ტაბლიაშვილი „ქეთო და კოტეში“ იღებს… მაგრამ წინააღდეგობების გარეშე არც ეს როლი არგუნა განგებამ.

კინოსტუდიის რეჟისორები ოპერის უცვლელად ეკრანიზებას ითხოვდნენ, ტაბლიაშვილს სხვაგვარად სურდა გადაღება. ტაბლიაშვილს ქეთოს როლზე მხოლოდ მედეა ჯაფარიძე უნდოდა, მიხეილ ჭიაურელი – მერი ნაკაშიძის გასინჯვას მოითხოვდა. ახალგაზრდა ტაბლიაშვილი პოზიციებს არ თმობდა – „ქეთოს როლში მედეა ჯაფარიძეს ვხედავ მხოლოდ“.

კონფლიქტმა პიკს მიაღწია. საბოლოოდ, ფილმის ბედი კანდიდ ჩარკვიანმა გადაწყვიტა – მხარი ტაბლიაშვილს დაუჭირა, მედეა ჯაფარიძემ – რეჟისორის იმედები გაამართლა – „მედეა ჯაფარიძემ ჩემს მოლოდინს გადააჭარბა – მან შექმნა ქეთოს იდეალი“. მედეამ ყველას გული დაიპყრო – თაობებს ეკრანული ხატება დაუტოვა სახსოვრად…

ტაბლიაშვილმა ოდნავ მოგვიანებით თავის ეკრანულ ქეთოს ჯულიეტას როლი უბოძა როლი უბოძა.
მანამდე კი იყო კვლავ მოსკოვი და შეხვედრა თავის რომეოსთან.
მათ იქორწინეს.

ლაშა თაბუკაშვილი გაიხსენებს – „ეს იყო ჩვენთვის საოცარი მაგალითი იმისა, თუ როგორ შეიძლება რომანის გახანგრძლივება არა ხელოვნურად, არამედ ორგანულად, მათ ბოლო მომენტამდე რომეოსა და ჯულიეტას სიყვარული ჰქონდათ. რა თქმა უნდა ამის აფიშირებას არ ახდენდნენ. რადგან მიაჩნდათ რომ ეს მხოლოდ მათი იყო. მაგრამ ჩვენ ერთ ოჯახში ვცხოვრობდით და ამას ვხედავდით. ისინი წინ აყენებდნენ ერთმანეთის პორობლემებს – ყოფითი წვრილმანი იქნებოდა თუ გლობალური პრობლემა. ამიტომაც ვერ გაძლო დედამ მამას სიკვდილის შემდეგ. ჩაქრა, ჩაიფერფლა.

ოჯახში რა თქმა უნდა ძალიან დიდი დღესასწაულები გვქონდა, მაგრამ ამავე დროს იყო სერიოზული ჯახები, წყენები, გაბუტვები. ჩხუბი იცოცხლე, მაგათ რომ ჰქონდათ ხოლმე, მაგრამ, ალბათ არ ჩხუბობენ მხოლოდ იმ ოჯახებში, სადაც ერთმანეთი არ უყვართ“.

ლაშა თაბუკაშვილი გაიხსენებს, რომ დედა საოცრად კრიტიკული იყო საკუთარი ფოტოების მიმართ და არც გადაღება უყვარდა სურათის…
მას ობიექტივი არ უყვარდა. ის ყველას თვალებს უყვარდა.

„დღეს, როცა სამყაროში ამდენი რამ ინგრევა და იმსხვრევა, როცა ამდენი საშიშროება ემუქრება კაცობრიობის მშვენიერებას, როცა ასე მოჭარბებულადაა ყველაფერი ყოფითი და მიწიერი, ბედნიერებაა ხედავდე ისეთ ადამიანს, როგორიცაა მედეა ჯაფარიძე, რომლის შემქომედებითი ნიჭიერება, სულიერი და ფიზიკური მშვენიერება მიიწევს ზევით, მაღალი იდეალებისკენ და თითქოს შენც მაღლდები მისი შემხედვარე“ – ამბობდა ტონინო გუერა.

მედეა ჯაფარიძე – არამიწიერი შუქით მოსილი მშვენიერება.

და მავანი მის მშვენიერებას იყენებდა ისევ მის წინააღდეგ. ასეთი რამეც ხდება. აქა-იქ მავანი იტყვის რომ ის იყო მხოლოდ მშვენიერი ქალბატონი… მისი მშვენიერებით შეეცდება მისი დიდი არტისტიზმის, დიაპაზონის დაკნინებას. მედეა ჯაფარიძის მიერ სცენაზე განსახიერებული როლები თეატრის და საერთოდ ერის ისტორიის კუთვნილებაა, მხოლოდ უფროს თაობებს ახსოვთ მისი წარმატებები სცენაზე, მაგრამ მის მიერ კინოში განსახიერებული რამოდენიმე როლიც კი კმარა ამ დიდი უსინდისო სიცრუის გასაცამტვერებლად. მისი კინოგმირები გაჯადოვებენ თავისი ნატიფი ლირიზმით, პასტელურ ფერებად დაღვრილი დრამატიზმით და ნიუანსური იუმორით, ნიავივით რომ გელამუნება ეკრანიდან.

მედეა ჯაფარიძე უკვე 16 წელიწადია (ამჯერად უკვე 29) მხოლოდ ეკრანიდან და ფოტოებიდანღა აშტერებს მნახველს…

მის ცხედართან ოთარ მეღვინეთხუცესი იტყვის:
„მედეა ერთადერთხელ მოვიდა თეატრში დაუგვიანებლად, მაგრამ ბევრად უფრო ადრე, ვიდრე ეს საჭირო იყო. ეტყობა რეზოსთან აგვიანდება უკანასკნელ პაემანზე“… 

(დაიბეჭდა “პრაიმტაიმში”, 2010 წელს)

რეზო შატაკიშვილი სიცილის მეფეზე – იპოლიტე ხვიჩიაზე

კაცი ანტიდეპრესანტი

არათუ ხილვა, მხოლოდ გვარ-სახელის „იპოლიტე ხვიჩიას“ ხსენებაც კი სიცილს გვრის და კარგ განწყობაზე აყენებს ადამიანს.

შორეული გალაქტიკის გიგანტური ვარსკვლავის ჩვენებური სეხნია –   იპოლიტე ხვიჩია. ჩვენებური გიგანტური ვარსკვლავი.

არც ფისტი თოფურია იყო ანტიოპე და არც ალექსნადრე ყვინჩია –  ათენის მეფე თეზევსი (ის რევოლუციონერი იყო და რუსეთშიც იყო გადასახლებული), მაგრამ რიგით მეექვსე შვილს რატომღაც მაინც მითოლოგიური სახელი –  იპოლიტე უწოდეს.

გლეხის ოჯახში დაბადებული სიცილის მეფე, ბავშვობაში მეტად მტირალა ყოფილა. იმდენად მტირალა, რომ დედამისს ერთხელ აკვნიანად გადაუგდია თოვლში. 

„ბებია მეგრელი ქალი იყო და უთქვამს,  –  ძაღლი მამაძაღლი, ბაღანა გადამიგდე? ახლავე შენი ხელით ამომიყვანე.

ბებიამ დასვლებული ტანსაცმელი გამომიცვალა თურმე, და ტირილი რომ აღარ შევწყვიტე, ახლა იმასაც მოუნდომებია ჩემი გარედ გაგდება. დედა შეხვეწნია, ნუ გადამიგდებ, გაცივდება და მოკვდებაო. ამის შემდეგ დედას საცემად აღარ გავუმეტებივარ.“

შემდეგ იყო მამის გადასახლება. ნალიაში ცხოვრება. საღამოობით შუაცეცხლთან რომ შემოიკრებდა დედა შვილებს და უკითხავდა წიგნებს, ასწავლიდა ლექსებს, აცეკვებდა, ამღერებდა… პატარა იპოლიტე უფროსი ძმით აღფრთოვანებას ვერ მალავდა, კუთხეში მიკუნჭული, გაფაციცებით აკვირდებოდა უფროსი ძმის ყოველ ჟესტს, ინტონაციას, მიმიკას, მერე ჩუმად გამოილალებოდა სათონეში და იქ კედელზე დაკიდებულ გაყვითლებულ სარკეში ბაძავდა, თავის თავი ხან მოსწონდა, ხან არა, ბოლოს დაასკვნა რომ არაფერი გამოსდიოდა და ხელი ჩაიქნია, გული გაიტეხა, არც სიმღერაში მაქვს ბედი, არც მსახიობობა გამომდისო და დადარდიანებულს სოფლის გარეთ დაუწყია ხეტიალი, მაგრამ მას მერე რაც დედამ ავი სულებით დააშინა, ეზოს გარეთ აღარ გაუყვია თავი, მაგრამ მავნეობას არ მოეშვა, თხების და წიწილების წვალებას ვინ დაეძებს, ერთხელ საკუთარი და ჩაამწყვდია ქვევრში და თვითონ ქვევრის თავზე აცეკვდა, ქვევრში გამომწყვდეული და წიოდა, კიოდა, იპოლიტე კი ლეკურს უვლიდა ქვევრის თავზე. ბედად უფროსმა ძმამ მიუსწრო და გემოზე მიტყიპა.

ცელქ და მოუსვენარ იპოლიტეს, არავისი მორიდება არ ჰქონდა, უფროსი ძმის –  საშას გარდა, მაგრამ საშას ავტორიტეტმაც ვერ გასჭრა, როცა საშამ და იპოლიტეს მეორე ძმამ აკაკიმ, სკოლაში დრამწრე ჩამოაყალიბეს, იპოლიტე ვერას დიდებით ვერ დააინტერესეს, იტყოდა,

„ნეტა მოცლილები არ იყვნენო“ და საქეიფოდ მიდიოდა ძმაკაცებთან.

14 წლის იყო, როცა თბილისში ჩამოვიდა და სწავლა სამრეწველო ეკონომიკურ ტექნიკუმში გააგრძელა. დამთავრების შემდეგ მუშაობდა ხაშურში, საზკვების ინსპექტორად, შემდეგ ხარაგაულის რაიონში, სოფელ ძირულაში, აგურის ქარხნის მგეგმავი ეკონომისტი იყო. მერე ხე-ტყეს ჭრიდა ხაიშში, ლახამულაში, ჭუმბერში. მუშაობდა სოხუმშიც მეთულუხჩედ და პურის მცხობლად.

მერე ხონში რაიონული თეატრი გაიხსნა, სამხატვრო ხელმძღვანელად იპოლიტეს უფროსი ძმა დანიშნეს, მაგრამ იპოლიტეს მაშინვე სულაც არ დაუწყია ძმის თეატრში მუშაობა. თეატრმა მხოლოდ მას შემდეგ მიიზიდა, როცა სცენაზე აკაკი კვანტალიანი და გრიგოლ კოსტავა ნახა. ძმამაც შესთავაზა, გადმოდი ჩემთან ხონის თეატრში, შენგან კარგი მსახიობი დადგებაო. შეცდა თუ?

თეატრში მისულ 22 წლის იპოლიტეს დეკორაციული ოთახებიც ეპატარავებოდა, არც ტანზე სახელდახელოდ მორგებლული კოსტიუმიც ეპიტნავებოდა და სოფლიორის ჩიფჩიფი ხომ საერთოდ სისხლს უმღვრევდა. უარესად ავიწყებდა ტექსტს. დებიუტი წარმატყებული აღმოჩნდა. პრესაც გამოეხმაურა. იპოლიტე აღტაცებას ვერ მალავდა, წამდაუწუმ აკითხებდა ცოლს ერთ ფრაზას რეცენზიიდან: „იპოლიტე ყვინჩიას შეუძლია აიღოს საკმაოდ რთული როლი და დამაკმაყოფილებლად შეასრულოს იგი“.

იპოლიტე თავს ტრაგიკულ ამპლუის არტისტად მიიჩნევდა, ამიტომაც როცა ძმამ ყვარყვარეს როლი მისცა, ერთი წივილ-კივილი ატეხა, სულ წავალ თეატრიდანო. ძლივს დაითანხმეს, დაიწყო მუშაობა და მერე ისევ გაჯიუტდა. ძმას კატეგორიულად სთხოვდა, შემცვალე, კომედიური როლი ჩემი ამპლუა არააო. დედასაც კი შესჩივლა თურმე: „მე, ტრაგედიისთვის დაბადებული კაცი, ჩემ ძმას უნდა  კომედიაში გადამაგდოს. ჩემი დაღუპვა უნდა, მაგრამ ვერ მოესწრება“!

ატირებული დედასაც სთხოვდა ძმასთან შუამდგომლობას, მაგრამ როცა ძმამ მაინც უარი თქვა მის შეცვლაზე, იპოლიტე სახლიდან გაიპარა რამდენიმე დღით და მხოლოდ დაჟინებული თხოვნის შემდეგ გამოცხადდა დარცხვენილი რეპეტიციაზე. წარმატება არნახული იყო. იპოლიტეს ყოველ გამოჩენაზე დარბაზი გრგვინავდა. იპოლიტემ როლში გაილაღა. ის კი არა, ერთ-ერთი გასვლითი სპექტაკლის დროს, მთლად გადაურევია დარბაზის ოვაციებს, მოუმატებია და მოუმატეებია თამაშისთვის, გვარიანად გადაუმლაშებია, ხალხს ესეც მოსწონებია, ძმა ანიშნებდა, ტემპს დაუწიეო, იპოლიტე კი არც ტემპს უწევდა, არც ლამფას –    გიჟობდა, საქმე იქამდე მივიდა რომ ძმამ კულისიდან დაუძახა, დამაცადე, გამოხვალ და ნახავ როგორ მიგჯეჯგვავო. იპოლიტემ არც აცია, არც აცხელა და პირდაპირ სცენიდან წამღერებით, ნერვებისმომშლელად უპასუხა: არ გამოვალ და რას მიზამ, არ გამოვალ და რას მიზამ?..

26 წლის იპოლიტე ტყიბულის მეშახტეთა კლუბის გამგედ და სამხატვრო ხელმძღვანელად დანიშნეს და 2 წლის მანძილე იქ რეჟისორ-მსახიობობდა.

სწორედ იქ ნახა იპოლიტე დოდო ანთაძემ და ქუთაისის თეატრში გადაიყვანა.

თავად იპოლიტე იტყვის რომ სოწრედ დოდო ანთაძის ხელში იქცა ის, იპოლიტე ყვინჩია, იპოლიტე ხვიჩიად. სწორედ დოდო ნათაძეს შეუთავაზებია „ყ“ „ხ“– თი შევცვალოთ, რა დაშავდებაო. „არც არაფერი, ერთი ოხერია ორივე“. იყო პასუხი და იქცა ხვიჩიად…

იპოლიტეს დოდო ანთაძეც კომიუკურ როლებს აძლევდა, იპოლიტე კი კვლავ არ ისვნებედა, რა დაგემართათ, ერთი ტრაგიკული როლი რა გაგიხდათ ჩემთვისო. სწორედ ქუთაისში გახდა ის დამსახურებული არტისტიც და სახალხო არტისტიც. თბილისში 49 წლის ასაკში გადმოვიდა  –  რუსთაველის თეატრსა და კინოსტუდიაში სამუშაოდ. რუსთაველის თაეტრში მხოლოდ 5 წელი დაჰყო, შემდეგ. მთლიანდ კინოსა და ტელევიზიაში გადაინაცვლა.

ცოტა ხანს იყო რუსთაველის თაეტრში მაგრამ მაინც მოასწრო თამადობა და პურმარილი ქვეყნის მთავარ სცენაზე.

რუსთაველის თეატრში საგანგებოდ მისთვის დაიდგა ლევან სანიკიძის „ქუთათურები“. სპექტაკლში ქეიფის ათ წუთიანი სცენა იყო, სუფრას იპოლიტე ხვიჩია, ემანუილ აფხაიძე, კარლო საკანდელიძე, ჯემალ ღაღანიძე და ხუთი მომღერალი უსხდნენ. მსახიობისთვის, რომელიც ოფიციანტს თამაშობდა, კახეთიდან ღვინო ჩამოუტანიათ, უფიქრია ამათზე უკეთესს ვის დავალევინებო და სუფრაზე ნამდვილი ღვინო შეუტანია. სცენა ათ წუთის ნაცხვლად ნახევარ სათზე მეტხანს გაგრძელდა. ჯემალ ღარანიძემ რომ უთხრა, დავამთავროთო, იპოლიტე გადაირია: „შენ ხომ არ გაგიჟდი, რა უნდა დავამთავროთ, ახლა ვიწყებ ქეიფსო“. ღაღანიძეს ხელათ იმპიჩმენტი მოუწყო, გადააყენა და თამარ მეფიდან მოყოლებული ყველა დიდი მამულიშვილის სადღეგრძელო შესვა. არც მაყურებელი დავიწყა: „თქვენს მობრძანებას და ჩვენს დახვედრას გაუმარჯოსო, ვინც გარეთ დარჩა და სპექტაკლზე ვერ შემოვიდა, იმათი ხსოვნაც იყოსო. შიგადაშიგ ვერიჩკასაც ახსენებდა. ჯემალ ღაღანიძემ რომ კითხა, ვერიჩკა ვინააო, იპოლიტემ შეიცხადა: „აბა ვისას ვართ?“. ვერიჩკასას წუხელ ვიყავით, ახლა სცენაზე ვართ და დროზე დავამთავროთ –   რომ უთხრა ღაღანიძემ, რა უნდა დავამთავრო? შეჰყვირა, წამოხტა, პირში დანა ჩაიდო და დაიწყო ცეკვა…

ვერიჩკა –   იპოლიტეს სიდედრი იყო და იპოლიტეს წყალობით უკვდავყოფილიცაა არტისტულ „ფოლკლორში“.

გადაღების შემდეგ იპოლიტემ გადამღები ჯგუფი შინ დაპატიჟა. მოილხინეს, სუფრას ჩიტის რძეც არ აკლდა, მაგრამ ეროსი მანჯგალაძე არ ეშვებოდა, სულ ესაა, ამისთვის დამიძახეო. შეწუხებული იპოლიტე მეუღლეს ეძახდა და ყურში ჩურჩულით ახალი კერძის შეკვეთას აძლევდა. „ხაჭაპუროვნაც“ (ასე ეძახდნენ იპოლიტეს ცოლს) ამატებდა და ამატებდა ახალ-ახალ კერძებს. ეროსი მაინც არ ისვენებდა, სულ ესაა, ამისთვის დამიძახეო? ბოლოს იპოლიტე წამოხტა და გასძახა მეუღლეს –   „ლუბა, გაპუტე ვერიჩკა და შეწვი“…

სწორედ ვერიჩკას ნიფხვითაა გადაღებული იპოლიტე ხვიჩია „ბურთ და მოედანში“. კუჭკუჭის სტადიონზე სარბენად დიდი შავი ტრუსები დასჭირდა, ვერ იშოვეს. გადაღება გადაიდო. შინ დაბრუნებულმა  იპოლიტემ, სასურველ კოსტიუმს აივანზე მიაგნო  –  სიდედრს თავისი მოგრძო ნიფხავი ჰქონდა გაფენილი გასაშრობად. მეორე დღეს ვერიჩკამ ქვეყნა შეძრა, მაგრამ თავის ნიფხავს ვერსად მიაგნო. გვიან ღამით გადაღებიდან დაბრუნებულმა იპოლიტემ აივანზე დაიძინა და დილით ვერიჩკას კივილმა გააღვიძა: –   დედაა, ამას რას ხედავს ჩემი დასაფსები თვალები, სად იყო ბიჭო მაი ტრუსიკი?

–   კაი ახლა ვერიჩკა, რა მოხდა მერე, ამ ასაკში შენს ტანზე ჩაცმულს მაინც ვერავინ ნახავდა და ახლა ეს ნიფხავი მთელს მსოფლიოს მოივლის…

 მართალც მოიარა!

სწორედ „ბურთსა და მოედანს“ უჩვენებდნენ კანის ფესტივალზე როცა ჟან გაბენმა რეზო ჩხეიძეს კითხა „რატომ არ ვიცნობ ამ კაცს, ეს რა გენიოსი გყოლიათ“. ეს კაცი იპოლიტე ხვიჩია იყო.

იპოლიტე ფესტივალებზე არ დადიოდა  და როცა კითხეს, რატომ არ დადიხარ, მოსკოვში წასვლა მაინც რა გაგიხადაო, ჩვეული იმუმორით უპასუხა: „იმიტომ რომ ეშინიათ, ჩემნაირი რუსული მოსკოვში არ ისწავლონო“.

სიცილის მეფეს, იუმორი არც ცხოვრებაში ღალატობდა. მუშის როლი რომ სათანადოდ განესახიერებინა (ფილმში „ქალაქი ადრე იღვიძებს“) საგანგებოდ დადიოდა ელმავალმშენებელ ქარხანაში, სადაც ერთი მუშა ნამეტნავად დაუმეგობრდა და ყოველდღე მიირთმევდა იპოლიტეს შინიდან წაღებულ საუზმეს. იპოლიტეს, აღიზიანებდა მისი ყოველდღიური თანამეინახეობა. ერთხელაც ცოლს კვერცხი მიახარშინა, ერთი უმიც გააყოლა ხელს. აიღო მოხარშული კვერცხი და ითხლიშა შუბლში. მეორე, უმი კი თორნიკეს გაუწოდა. თორნიკემაც მიბაძა იპოლიტეს და ითხლიშა შუბლში. იპოლიტე ნეტარებით შეჰყურებდა კვერცხის გულით მითხუპნულ თორნიკეს ცხვირ-პირს. შინ დაბრუნებული კი ამაყობდა, მაგარი ნომერი ჩავატარე, ისე ითხლიშა ეჭვიც არ შეჰპარვიაო.

ბათუმში, ზღვისკენ მიმავალი იპოლიტე უკვე მზით ნასიმოვნებ სესილია თაყაიშვილს გადაეყარა. შეიცხადა, აუ, სესილია გამომასწარი? შენი ნახვა მინდოდა „კუპალნიკშიო“. სესილიაც აჰყვა და გაიხსნა ხალათი და საბანაო კოსტიუმში წარსდგა იპოლიტეს წინაშე.

–   დუდუუუ! ყვავს დააჩხავლებს…  –  შესძახა იპოლიტემ…

სიცოცხლის ბოლო წლებში მეტწილად აივანზე იყო და იქდან ადევნებდა თავლყურს ეზოს ამბებს. ეზოში რაღაცის შენება დაიწყეს და იპოლიტემაც ყველა მშენებელი გაიცნო ზემოდან. ერთ დღეს ხელში გახვეული ჩვილით გავიდა, უმღეროდა და ანანავებდა, უცებ, იყვირა, აღარ მაქვს ამდენი ფერების ნერვები, ხალხი არ ხართ, მიშველეთ, ახლა თქვენ დაიჭირეთო და მეოთხე სართულიდან ჩვილი გადააგდო. მუშები თავპირისმტვრევით გაცივდნენ ბავშვის გადსასრჩენად, დაზაფრულებმა შეახეს ხელი გადმოგდებულ „ბავშვს“, შეახეს თუ არა, თუ არა შალითიდან „ბავშვი“ „ამოძვრა“ და და იქვე დაიწყო ხტუნვა…
იპოლიტემ, ხუთლიტრიანი ღვინით სავსე ტიკი გადაუგდო მუშებს…

მას პანაშვიდებზე და დაკრძალვებზეც კი სიცილით ეგებებეოდნენ და ამიტომაც იხვეწებოდა, ჩემს დაკრძალვაზე სურათი წინ არ გაიტანონ, ხალხი სურათის დანახვაზე გაიცინებს, მე კი მინდა, ამ ერთხელ მაინც მომეგებნონ ცრემლით. ამ ერთხელ მაინცო.

ის ცრემლით გააციილეს.

ერთ-ერთი ინტერვიუს დროს, კორესპოდენტს კითხა, რამდენი შეკითხვა გამოვიდაო. 11-იო. არ შეიძლება კიდევ ორი რომ დავუმატოთო? ცამეტი ჩემი ციფრია, კარგად მაქვს დაცდილიო. ოჯახში 13-ნი ვიყავით, დედა, მამა და 11 შვილი. ქუთაისშიც ლერმონტოვის 13-ში ვცხოვრობდი, ქუთაისიდან თბილისშიც წითელი პარტიზანერბის 13-ში გადმოვედი, დამსახურებული არტისტის წოდებაც 1953 წლის 13 ივნისს მივიღე, სასტუმროში ყოველთვის 13 ნომერი მხვდება, სახალხო არტისტის წოდებაც 1960 წლის 13 ივლისს მივიღე, ახალი ბინაც სევასტოპოლზე 13 ივნისსო…

იპოლიტემ 13 იპოლიტე ითამაშა კინოში.

13-ის შებრუნებული „31“-იც საკრალური აღმოჩნდა იპოლიტესთვის  დაიბადა 1910 წლის 31 დეკემბერს, გარდაიცვალა 1985 წლის 31 იანვარს…          

(დაიბეჭდა „პრაიმტაიმში“. შენიშვნა – გარდაცვალების თარიღად რიგ წყაროებში 1 თებერვალია მითითებული).                                          

საკმარისია მას თვალი მოჰკრა ეკრანზე და თუ ქვის ან ხის არ ხარ – ახარხარდები

(ეს ნარკვევი 2010 წელს დაიბეჭდა გაზეთ „პრაიმტაიმში“ სატაურით – „რეზო შატაკიშვილი დაუვიწყარ კაკო კვანტალიანზე“ და თავსი მხრივ ეფუძნებოდა, 1998 წელს, გაზეთ „ახალ საქართველოში“ გამოქვეყნებულ ჩემს ინტერვიუს – მსახიობის ოჯახის წევრებთან. „პრაიმტაიმში“ გამოქვეყნების შემდეგ, ეს ნარკვევი განთავსდა ინტერნეტშიც, რის შედეგადაც ეს ნარკვევი ნაფლეთებათ თუ მთლიანად (ცხადია ავტორის და გაზეთის მითითების გარეშე) არაერთმა ფეიჯმა ატრიალა. ასე რომ თუ რამე გეცნოთ, იმედი მაქვს, აქეთ მე არ დამადანაშაულებთ ქურდობაში)

1967 წლის ივლისის მიწურულს, ცხელი ზაფხულის ერთ დღეს პლეხანოვი გააყრუა მემეწვნე თათარი ბაჯის მოთქმით კივილმა. მოდიოდა და კიოდა ბაჯი, დასტიროდა კაკო კვანტალიანს, შვილის გადამრჩენელ კაცს…

… კვანტალიანებთან მაწონი დააქვს ერთ თათრის ქალს. მისი სახელი არავინ იცის – „ბაჯის“ ეძახიან. ბაჯი ყოველ დილით 6 საათზე მიდის კვანტალიანებთან. მსახიობი მაწონს ართმევს. ეს რიტუალი გრძელდება წლობით. ერთ დღესაც ბაჟი ტირილით კვდება. კვანტალიანი ეკითხება – რა მოხდა, რა გჭირს. ბაჯიმ არც ქართული იცის, არც რუსული. მეორე დღეს ქალიშვილს მიიყვანს თარჯიმნად – თურმე 12 შვილი ჰყოლია. უფროსი ვაჟი ქორწილში ყოფილა, ჩხუბი ატეხილა, ვიღაც დაუჭრიათ, ყველას თავი დაუძვრენია და მხოლოდ ის დაუჭერიათ და ხუთი წელი მიუსჯიათ. ბაჯის „თარჯიმანი“ გოგონა კვანტალიანს ეტყვის – სოფელში რომ გაიგეს რომ დედას მაწონი დააქვს თქვენთან, გვითხრეს, სთხოვეთ, კეთილი კაცია, აუცილებლად დაგეხმარებათო.

კვანტალიანი ბაჯის დაამშვიდებს – მაცალეთ და ციხიდან გამოვიყვან.

შეწყალების კომიისას გრიგოლ აბაშიძე ხელმძღვანელობს. გრიგოლ აბაშიძე კვანტალიანის მეზობელია წყნეთში. კვანტალიანი გული გაუწვრილებს აბაშიძეს – ყოველ დილით 7 საათზე ურეკავს და ახსენებს. ბოლოს მარტო იმ თათარი ბიჭის სახელს ეუბნება „აგაჯანა“ და ყურმილს უკიდებს.

იმდენს იზამს აგაჯანას მართლა გამოაშვებინებს.

ბაჯიც გამოაცხობინებს დიდ ტორტს, უკან ამოიყენებს თავის 12 შვილს სიმაღლის მიხედვით და კვანტალიანს მიადგება… კვანტალიანი უკან გაატანს ტორტს.  გაატანს ზრდილობიანად, აი, ქუთაისელ რიჟინაშვილს კი, რომელსაც თბილისში ჩაწერაში დაეხმარება და ის „მაღარიჩს“ იკისრებს – მაშინ იშვიათ დიდ ფერად ტელევიზორს მიართმევს, წიხლს უკრავს ტელევიზორზე და კიბეებზე დააგორებს…

დაცარიელებული ქალაქის ქუჩები ხალხით გაივსო.  ზღვა მიაცილებს აკაკი კვანტალიანის კუბოს და ჰაერი გააპო ქალის კივილმა. შეჩერდით! შეჩერდით! ამჯერად მოსთქვამდა მშვენიერების ეტალონი – მედეა ჯაფარიძე. პროცესია შედგა. სევდა ააზვირთა ტალღებად მისმა გამოსათხოვარმა სიტყვამ…

… კაკო კვანტალიანი გრიშა კოსტავას მეგობარი იყო. ის ხშირად აკითხავდა პარტიულ ბოსებს, გაჭირვებულების დასახმარებლკად, მაგრამ პარტია სძულდა. პარტიაში ცოცხალი თავით არ შევიდა,მ არა ვარ ბატონო პარტიის ღირსიო. უპარტიობის გამო დაკარგა ლენინის როლი. თავსაც დაკარგავდა, იღბალზე გადაღებებზე რომ არ ყოფილიყო დაკავებული და იმ შეკრებებზე ევლო, სადაც გრიშა კოსტავა დადიოდა. არადა აპირებდა თურმე, მაგრამ გადაღებები, რეპეტიციები და ის გარადჩა.

გრიშა კოსტავა დახურულმა სასამართლომ უმძიმესი ბრალდებით გაასამართლა და აღუკვეთა თავისუფლება. კაკო კვანტალიანმა მოახერხა და სასამართლოს შემდეგ გრიშა კოსტავა და მედეა ჯაფარიძე შეახვედრა. სწორედ მაშინ უთქვამს გრიშა კოსტავას თავის ულამაზესი მეუღლისთვის რომ დროზე გათხოვილიყო, რადგან მოცდას აზრი არ ჰქონდა…

შემდეგ სწორედ მედეა ჯაფარიძის ხელშეწყობით შეირთავს კაკო კვანტალიანი მასზე გაცილებით ახალგაზრდა მშვენიერ მაია ჭიპაშვილს _ რეპრესირებული ოჯახიდან და მის უმცროს დებს მამობას გაუწევს.

(კაკო კვანტალიანის მეუღლე 26 წელიწადი ხელმძღვანელობდა მარჯანიშვილის თეატრის მუზეუმს).

გრიშა კოსტავას დაპატიმრების შემდეგ, მის ძმას _ მერაბ კოსტავას მამასაც დააპატიმრებენ. გადასახლებიდან დაბრუნებული ოჯახი კვანტალიანებმა სადილზე მიიპატიჟეს, მაშინ როცა ბევრს მათთვის  გამარჯობის თქმისაც კი ეშინოდა…

ორი ქალის გოდება – „ბაჯის“ და მედეა ჯაფარიძის – ამომწურავად გამოხატავს იმ სიყვარულის უკიდეგანო არეალს, რომელიც დაიმსახურა კაკო კვანტალიანმა.

ის ყველას უყვარდა და ყველას უყვარს დღესაც. ის მსუყე ფერებით, „მაზოკებით“, გასაოცარი სიმსუბუქით ხატავდა გმირებს და ათბობდა განუმეორებელი, სიკეთით სავსე იუმორით.  

დაიბადა სამტრედიაში. იქვე, სამტრედიაში, კიბის ქვეშ მოწყობილ სცენაზე დაუწყია არტისტობა და გიმნაზიის დამთავრების შემდეგ, თბილისში წამოსულა – სწავლობდა უნივერსიტეტში, ფილოლოგიის ფაკულტეტზე, 21 წლის კი უკვე მარჯანიშვილის გვერდითაა – კიბის ქვეშ მოწყობილი სცენიდან პირდაპირ მარჯანიშვილის ორბიტაზე მოხვედრილა. ჯერ მარჯანიშვილმა იწამა მისი ნიჭიერების, შემდეგ მთელმა საქართველომ…

მას უყვარდა: სცენა, ეკრანი. ქეიფი, სმა, კიტრი და რაც მთავარია ადამიანები და სიკეთის ქმნა. თავის პროფესიას, პოპულარობას დაუზოგავად იყენებდა სიკეთის საკეთებლად…

ხშირად აკითხავდა პარტიულ ბოსებს – ხან ვის ბინის თაობაზე, ხან ვისაზე. როცა სხვა საკითხზე მიდიოდა, მდივნებს აფრთხილებდა, უთხარით ამჯერად ბინა არ მინდა, სხვა საკითხზე მოვედი!

ოლღა ბებიას პროტოტიპი

მსახიობის დედა – ანეტა – სესილია თაყაიშვილის ოლღა ბებიას პროტოტიპი იყო.

თავად სესილია თაყაიშვილი ამბობდა -„მე თუ ვინმემ შთამაგონა და თუ ვინმე მედგა თვალწინ ოლღა ბებიას თამაშისას, ეს კაკო კვანტალიანის დედა, ქალბატონი ანეტა გახლდათ!“

ქალბატონი ანეტაც ოლღა ბებიას მსგავსად ზრდიდა ობოლ შვილიშვილს – ბიძინა კვანტალიანს, რომელსაც დედა 6 თვისა გარდაეცვალა.

შვილიშვილები იხსენებენ, რომ ქალბატონ ანეტას წერა-კითხვა არ სცოდნია ხეირიანად, მაგრამ ქალური გონიერებით გამოირჩეოდა.

… ქალბატონი ანეტა იქ, სამტრედიაში გაიგებს რომ თბილისში, ოპერაში „აბესალომ და ეთერის“ პრემიერაა. თბილისში მოჯამაგირეს გამოაგზავნის ბილეთებისთვის. მოჯამაგირე ფულს გამოჭამს და ბილეთებს ქანდარაზე უყიდის. თბილისში ურმით ჩამოსული და ჩიხტიკომპით დამშვენებული ანეტა აღფოთდება და წყენას მხოლოდ სპექტკლით მინიჭებული სიამოვნება გადაავიწყებს.

უკიტროდ დარჩენილი კაკო

კვანტალიანს უზომოდ ჰყვარებია კიტრი და მწვანილი. ხმა დადიოდა კაკო კვანტალიანი ძილშიც კირტს ჭამსო. ყიდულობდა თვითონ, თან ბლომად და ყოველდღე მიირთმევდა. ერთხელ ბიძინა კვანტალიანს უკვე ავადმყოფი ბიძისთვის წყნეთში 40 კილო კიტრი აუტანია, მესამე დღეს მსახიობს ძმისწულისთვის დაურეკავს, „არ გცხვენია ბიძინა, ბიჭო, უკიტროდ მტოვებ“? რომ უკითხავს, 40 კილო იყო, რა იქნაო, მე რომ მიყურებენ, ესენიც მადაზე მოდიან და ყველანი ჭამენო.

ერთხელ ბაზარში ერთ გლეხს კიტრი ცოცხალი თავით არ მიუყიდია. არა ხარ შენ კაი კაცი, მაგდანას ბალღებს ვირი როგორ წაართვიო, და უშვერი სიტყვებით დაუწყო ლანძღვა. ამშივდებენ, ეგ კინოშია მასე, ეს მსახიობიაო. არაო. აუკრეფია კიტრი იმ გლეხს და საერთოდ ბაზრიდან გაქცეულა.

უკიტროდ დარჩენილი კვანტალიანი ბედნიერი ყოფილა – მართლა კარგად მითამაშიაო.

შტუკა ვასოსთვის

კვანტალიანს იუმორი არ ღალატობდა არც ეკრანზე, არც სცენაზე და არც ცხოვრებაში. ჰყვარებია „შტუკების“ მოწყობა.

თურმე კაკო კვანტალიანს ძალაინ ჰგავდა მისი და, გარეგნობითაც, აღნაგობითაც. ერთხელ წვეულებაზე, კაკო კვანტალიანს ვასო გოძიაშვილისთვის უთქვამს, ცოტა ხნით დაგტოვებთო. გამოსულა, თავისი დისთვის ცაუცმევია კაცურად, თავზე ცილინდრიც დაუხურებია და ვასოს მიუსვა გვერდით. გოძიაშვილი მთელი საათი ელაპარაკებოდა კაკო კვანტალიანის დას, როგორც კაკო კვანტალიანს. კიდე კაი ხანს ვერ მიხვდებოდა, თვოთონ კაკო კვანტალიანი რომ არ გამოსულიყო და ხარხარი არ აეტეხა…

კაკო კვანტალიანს უყვარდა: მოლხენა, სმა, თამადობდა.

თურმე სვმადა ხარივით, ილხენდა თავდავიწყებით, თამადობდა – ფეიერვერკულად.

სმაჭიდი

… „მაგი რომ ჭამს და მაგი რომ სვამს, მე ცალ ყურში ჩავისხამო“ – დაიტრაბახებს კვანტალიანის ქებით გულმოსული დოდო აბაშიძე.

მსახიობები გადაწყვეტენ და მოაწყობენ მათ „სმაჭიდს“ – აქეთ კაკოს დასვამენ, იქით დოდოს. სასმელსაც, საჭმელსაც თანაბრად მიუტანენ. მოილხენენ, სვამენ, სვამენ… გვარიანად შეთვრებიან და გამთენიიისას დაიშლებიან.

შინ მისული კვანტალიანი დაიძინებს. ახლობლები მიაკითხავენ. მეუღლე ეტყვის რომ კაკოს სძინავს. შესჩივლებენ – ქორწილი გვაქვს და ბატონი კაკო რომ თამადა არ იყოს, ქორწილს ეშხი დაეკარგება.

„ქორწილიო?“ – გაიგებს მძინარე მსახიობი და მერცხალივით წამოფრინდება, გაჰყვება ბიჭებს. გაჰყვება და კვანტალიანებთან ტელეფონი აწკრიალდება – დოდო აბაშიძის დედა რეკავს – გულშეწუხებული: დოდოს ექიმები ახვევია, მგონი მოწამლულია, ამბობს კაკოსთან ერთად დავლიეო და კაკო როგორღააო.

კაკო კარგადაა, ქორწილში წაიყვანეს თამადადო. დოდო აბაშიძე იტყვის – რა მრჯიდა, ვის ვეჯიბრებოდი.

ერთკვირიანი ბანკეტი

კვანტალიანებთან ბანკეტია – კაკოს ვაჟი – გელა სკოლას ამთავრებს. თამადას ვის ინატებენ კაკოზე უკეთესს. თამადობს და პურმარილი ხელუხლები რჩება – ბავშვები სიცილ-ხარხარს უნდებიან, ჭამისთვის ვის სცალია… სუფრა მეორე დღესაც იშლება, ახლა უკვე პარალელურ კლასელებსაც პატიჟებენ  –  დასახმარებლად. მაგრამ რა გინდა, პურმარილი ისევ ხელუხლები რჩება  –  მეორე დღეს თენგიზ ჩანტლაძე თამადობს… და ასე ერთი კვირა იშლება სუფრა…

ცელქი აღმასკომი

… კაკო კვანტალიანი თამადობს. სუფრაზე კი ერთი კაცი „ცელქობს“ –  თამადას არ უსმენს. „ცელქი“ კაცი აღმასკომის თავმჯდომარეა. კვანტალიანი ითმენს, თან ბრაზდება. ითმენს, ითემენს და უცებ ომახიანად შესძახებს  –  მოდი გავცვალოთ ადგილები, შენ აქ იყავი თავმჯდომარე, მე იქ ვიქნები. არაო  –  ამოიღმუილა თავჯდომარემ და გაისუსა.

ჭიქა თუმნად

თავდაუზოგავად მუშაობდა თეატრში, კინოში, ეწეოდა საკონცერტო მოღვაწეობას, მაგრამ მისი ხელფასი მაინც ვერ აუდიოდა მის პურ-მარილიანობას. მუდამ ცოლისდის ვალი ჰქონია და მეუღლესთანაც ხშირად კამათობდა ფინანსურ საკითხებზე. ერთ-ერთი ასეთი დავის შემდეგ უმცროს ძმას ვასოს საქეიფოდ დაუპატიჟია, ცოლი გაცეცხლებულა, მაზლს დაუმშვიდებია   – რამდენ ჭიქასაც დალევს, იმდენი თუმანი ჩემზე იყოსო. კვანტალიანი წასულა და 44 ჭიქამდე ასულა (ითვლიდა ძმისწული ბიძინა კვანტალიანი და ჭიქების რაოდენობასაც ბერავდა). ბოლოს ვასოს თანხა დაურგვალებია და რძლისთვის 500 მანეთი გაუგზავნია. ცოლი მაინც ბრაზობდა   – ისე ას ჭიქას სვამ და ახლა რა გეტაკა, 44 ჭიქაზე მეტი ვერ დალიეო…

პატიმრობა სუფრასთან

უყვარდა როცა ვინმეს ეხმარებოდა   – შინაურს თუ გარეულს. როცა მორიდებით ეტყოდნენ, ამას და ამას თუ იცნობთო, პასუხობდა   – მე თუ არ ვიცნობ, ის ხომ მიცნობსო და დასახმარებლად მისდევდა   – ყველა მასთან მიდიოდა _ ვის ბინის მიღება უნდოდა, ვის თბილისში ჩაწერა, ვის წართმეული მართვის მოწმობის დახსნა. დიდუბის მილიციის წინ გავლისას მილიციას ხმამაღლა ესალმებოდა   – მე მიცავს ჩემი მილიცია! მილიციაც უზომო სიყვარულით პასუხობდა მას. ერთხელ, ახალგაზრდობაში, ნაღვინევ ოთარ მეღვინეთხუცესს უჩხუბია, ვიღაც უცემია და მილიციას დაუკავებია. ვინ არ მიუგზავნიათ, მაგრამ არ გამოუშვიათ. ბოლოს კაკო კვანტალიანი მისულა. მილიციის უფროსს მაშინვე უთქვამს, ერთი პირობით გამოვუშვებ, თუ საქეიფოდ გამომყვებითო! მეღვინეთხუცესი შინ გაუშვეს, მის ნაცვლად კვანტალიანი „დააკავეს“  – სუფრასთან…

პირსისხლიან ბერიასთან

ნამდვილ დაპატიმრებას კი ბეწვზე გადაურჩა  –  ერთხელ ბერიასგან, შემდეგ მჟავანაძისგან…

კვანტალიანს სამჯერ მოუწია შეხვედრა პირსისხლიან, სულძაღლ ბერიასთან. მასთან მიღებული შტაბეჭდილებები მოგვიანებით თენგიზ აბულაძეს გაანდო და „მონანიებაში“აისახა კიდეც მისი ნაამბობი მოზაიკურად, კარადიდან გადმოსვლის სცენა სწორედ კვანტალიანს უამბნია რეჟისორისთვის.

კვანტალიანს თვით ბერია დამუქრებია გაქრობით, მერე დღეს რომ მსახიობი თეატრში მისულა ცოცხალი, სახტად დარჩენილა მთელი დასი. სასწაული არსი: ზუსტად იმ საღამოს ბერია დაუწინაურებიათ და მოსკოვში გადაუყვანიათ, ტრიმფატორ სისხლისმსმელს ვიღაც კომიკი არტისტისთვის აღარ ეცალა…

მჟავანაძესთან

კვანტალიანი პოლიკარპე კაკაბაძის „ცხოვრების ჯარაში“  მეცნიერებაში ფეხშემდგარ, პარტიული კარიერიდან დათხოვნილ გენერალს თამაშობდა. მჟავანაძესთან დაასმინეს, შენ განსახიერებსო. წააგავდა კიდეც თურმე გრიმით. მერე ფეხს ითრევდა, როდესაც მჟავანაძესთან შესვლამ მოუწია საყოფაცხოვრებო საკითხებზე, მჟავნაძეს თბილად მიუღია, საიდუმლოდ გაუნდია კიდეც, მეც კარგად ვიცი რასაც ვემსახურები, მაგრამ რა ვქნაო. იმ როლზე სიტყვა არ დასცდენია. თვითონ კვანტალიანს მოუყოლია, ასე და ასე დამაბრალესო. არც ეგ შეუცხადებია ვასილ პავლოვიჩს, და საერთო ჯამში კარგი შთაბეჭდილება დაუტოვია. ის კი არა, კონიაკიც „გადაუხუხიათ“.

კვანტალიანი  –  ნოსტრადამუსი

კვანტალიანი ქუთაისში სოფრაზე შეხვედრილა ახალგაზრდა, ახლადაწინაურებულ შევარდნაძეს. მოხიბლულა. შინ დაბრუნებულს ცოლისთვის უთქვამს, ისეთი ახალგაზრდაა, ან აგვაშენებს ან დაგვანგრევსო.

აკაკი კვანტალიანი 60 წლის გარდაიცვალა 1967 წელს, დრომ ვერაფერი დააკლო მის გაუხუნარ ეკრანულ გმირებს…

და მე ვიგონებ მას – ოთარ კობერიძეს

ვიწყებ წერას და მახსენდება. მახსენდება ეულ ფრაგმენტად. ვერც გავიხსენებ ეს რომელი სტუმრობა იყო იმ ხშირ სტუმრობებს შორის. იმ დღეს ბატონმა ოთარმა თავისი ხელით გაშალა სუფრა. რატომღაც თავად მოიწადინა – სხვა დროს მუდამ ქალბატონი ლია შლიდა სუფრას. მადლობა რომ გადავუხადე, ტრაგიკოსის ხმით, ყოველგვარი ტრაგიზმის გარეშე მითხრა – მე რომ მოვკვდები, – იქვე დაამატა – როცა მოვკვდები, შენ მომიგონებ. და გაიღიმა.

მას შემდეგ ბევრი წელი იცოცხლა. დღეს ამ ქვეყნად აღარაა. და მე ვიგონებ მას. მე, 18-19 წლის ბიჭს, თავის უმცროს მეგობრად მთვლიდა, თუმცა პირველობაში არ ეცილებოდა ქალბატონ ლიას…

„შენი მეგობარი აღარაა“ – დღესაც  ყურებში მიდგას მისი ეს სიტყვები, რომელიც მითხრა მაშინ, როდესაც მიწამ უკან გამოითხოვა მისგან ნაძერწი მშვენიერება – ლია ელიავა და მე  მუხლმოკვეთილი და თავზარდაცემული მივედი იქ, სადაც მანამ მუდამ მიმიხაროდა… მე იქ, სახელგანთქმული ქართველების ამ ლამაზ ოჯახში მუდამ მომღიმარი სახით მიღებდნენ კარს, მე ამ ოჯახში მასწავლიდნენ არგაბოროტებას – იმას თუ როგორ არ უნდა გავბოროტებულიყავი. მასწავლიდნენ ყოველგვარი დიდაქტიკის გარეშე – თავად იყვნენ ამის მაგალითი. მაგალითი იმის, თუ როგორ არ უნდა გაბოროტდე თავსდატეხილი ტრაგედიების მიუხედავად. მათ ვერ მოერია წუთისოფელი – ვერც ლია ელიავა და ვერც ოთარ კობერიძე ვერ გააბოროტა ამ ცხოვრებამ. უსმენდი მათ, მათ თავს გადამხდარ ამბებს და უყურებდი მათ რომ იმ თავსდატეხილი ქარაშოტების მიუხედავად – რჩებოდნენ არათუ უბრალოდ კეთილ, სიკეთით სავსე ადამიანებად და მე, მაშინ სრულიად ახალგაზრდამ ვირწმუნე რომ ეს შეიძლება! თუ ლია ელიავა, ოთარ კობერიძე ვერ გააბოროტა ვერც ამდენმა პირადმა ტრაგედიამ, ვერც ამდენმა პოლიტიკურმა ქარტეხილმა, ცხოვრების გზაზე შეხვედრილმა შურმა და ღვარძლმა, უსამართლობამ, დაუნდობელმა შემოქმედებითმა პაუზებმა თუ ათასმა უბედურებამ, ესე იგი შეიძლება რომ ადამიანი არ გაბოროტდეს მიუხედავად ყველაფრისა! ესე იგი თუ მე ოდესმე გავბოროტდები, მხოლოდ და მხოლოდ თავს მოვიტყუებ თვითდამშვიდებით, რომ ეს ყველას ემართება… ასეთი ფასდაუდებელი ამაგი, მშობლების შემდეგ ვინმეს ძნელად თუ ჩაუდია ჩემს აღზრდასა და პიროვნებად ჩამოყალიბებაში, როგორც მათ შესძლეს ასე მსუბუქად და ძალდაუტანებლად…

ის ჩემს ხსოვნას მუდამ შემორჩება იმპოზანტურ, ჭარმაგ, გალანტურ პერსონაჟად იმ ფილმის, რომელიც ფირზე არავის გადაუღია და ჩემში რჩება, რომელსაც ჰქვია ჩემი ახალგაზრდობა…

ოთარ კობერიძე. ის იყო ნამდვილი კაშკაშა ვარსკვლავი და მის კინოვარსკვლავობას ვერ უარყოფენ ისინიც კი ვინც მას პირადად ვერ იტანდა, ან ვერ იხიბლებოდა მისი არტისტიზმით.

ის კინოკერპად იქცა ბრწყინვალე გარეგნობის წყალობით, თუმც კი სწორედ ეს გარეგნობა ეღობებოდა მას თავის დროზე კინოსკენ სავალ გზაზე. მას ხან იტალელელად ნათლავდნენ, ხან უნგრელად, ხან ესპანელად. ეს იყო მას შემდეგ, რაც მისი კინომამობილი – ნიკოლოზ შენგელაია უდროოდ წავიდა იმ ქვეყნად.

ოთარ კობერიძე კინოში მართლაც რომ ზღაპრულად მოხვდა.

პატარა ბიჭი იყო, თუმცკ კი უკვე ტანაშოტილი, თავის ძმაკაცებთან ერთად კინოსტუდიასთან რომ ხშირად „აბირჟავებდა“ – ეგება და გამოვიდნენ, შეგვამჩნიონ, კინოში გადაგვიღონო. იმ დღესაც სპარტაკ ბაღაშვილს აედევნენ ბიჭები. იდგენენ ტრადიციულად კინოსტუდიასთან, მათთვის უცნობმა კაცმა რომ ოთარი შეამჩნია და გამოელაპარაკა. მეორე დღეს 12 საათზეც დაიბარა, 16 წლის ოთარი მეორე დილით 9 საათზე უკვე კინოსტუდიასთან იდგა… იმ კაცმა – ნიკოლოზ შენგელაიამ „შავ მთებში“ გადაიღო… მერე მისი რეკომენდაციით, მერვეკლასელი ოთარი კინომსახიობთა სტუდიაშიც ჩარიცხეს, თავის უკანასკნელ დაუსრულებელ ფილმშიც („ის კვლავ დაბრუნდება“) აიყვანა მთავარ როლზე –  ჯარისკაცის როლზე. მაგრამ ფილმის გადაღება არ დასცალდა.

ოთარ კობერიძემ მამობილი დაკარგა. მამა კი არც ახსოვდა – ოთარი 2 წლის იყო, მამა ზღვაზე რომ დაიღუპა _ წყლიდან ამოსვლისას ფეხი დაუცდა კლდეზე, გადავარდა წყალში და ვეღარ უშველეს, მლაშე წყალმა გულმუცელი ჩაუწვა. ამ ამბის შემდეგ დედა დარდისგან ტუბერკულოზით დაავადდა და მოგვიანებით გარდაიცვალა, როცა ოთარი 14 წლის იყო… 

ათეული წლების შემდეგ, უკვე სახელგანთქმული ვარსკვლავი, თავის მემუარებში წერდა:

 „1939 წლის დეკემბრის საშინელი დილა გაგვითენდა. მახსოვს მაისიკომ (ასე ვეძახდით დეიდას, მარიამს, რომელიც დედობას გვიწევდა) მიმიხმო და გარეგნულად მშვიდად, თავშეკავებით მითხრა: ოთარ გაიქეცი და რაც შეიძლება სწრაფად ორი ბალიში მოიტანე.

ბოლო ხანებში ჟანგბადის ბალიშები ხშირად მოგვქონდა დედისთვის. იმ დილას დედამ სიცოცხლეში პირველად მშვიდობის დილა ვერ გვისურვა მე და ჩემს დას. როგორ გავცდი მუხრანის (ბარათაშვილის) ხიდს, როგორ გადავკვეთე მოედანი და კიროვის ქუჩაზე მდებარე აფთიაქთან როგორ გავჩნდი, არ მახსოვს.

– გამაგრდი, შვილო, გამაგრდი! აფთიქარის ამ სიტყვებმა გამომარკვია. ცრემლი რომ არ შეემჩნია ადგილიდან მოვწყდი.  უცებ ვიგრძენი რომ მარცხენა იღლიაში ამოდებული ბალიში იჩუტებოდა. სიტყვები არ მყოფნის იმ გრძნობის გამოსახატავად, მე რომ დამეუფლა. გიჟივით მივრბოდი შინისკენ. შემხვედრნი გზას მითმობდნენ. მეგონა მთელი ქალაქი მეხმარებოდა და ჩემს მწუხარებას იზიარებდა… ბალიში კი თვალსა და ხელს შუა დნებოდა და დნებოდა… აღმართი ქოშინით ავირბინე… ჩვენი ძველი, დიდი სახლი, კიდევ ერთი შვილის დაკარგვის მოწმე გახდა. როგორ აღ%მოვჩნდი პაპის გვერდით, არ მახსოვს… იქვე კუთხეში ჟანგბადის ბალიშები ეყარა, ერთი მათგანი სულ დაჩუტული… დედის სასთუმალთან კი სანთელი თანდათან ილეოდა… სახლში სამარისებური სიჩუმე იდგა. მე და ლეილა დავობლდით“.

15 წლისას უკვე მზრუნველი პაპა გარდაეცვალა…

შენგელაიას დაუსრულებელ ფილმში, ომიდან დაბრუნებული ჯარისკაცი ისევ ფრონტზე ბრუნდებოდა – კვლავ დაბრუნების იმედით. შენგელაიას დაღუპვის შემდეგ, კინოგმირი ნამდვილ ომში წავიდა, ფეხით მოიარა მთელი ევროპა, მონაწილეობდა პრაღის, ბინსკობისტრეცის, ვენის, ბუდაპეშტის აღებაში. ომის დამთავრების შემდეგ კი, უკრაინაში, ჩერნიგოვის ოლქში გაამწესეს ერთ-ერთ ხუტორში შეშის დასამაზადებლად. იქ, მალე ხუტორის კომენდატადაც დანიშნეს და ჯამაგირიც დაუნიშნეს – 6 კილო ღორის ქონი და 6 ლიტრი ჭარხლის არაყი – კვირაში. შინ 1947 წლის გაზაფხულზე დაბრუნდა.

ოთარ კობერიძე: „ჩემი დემობილიზაციის დღეც დადგა. სამი დღე-ღამე მოვუნდი თბილისში ჩამოსვლას და აი, ჩემი თბილისი… ჩემი ბეღლეთის ქუჩა, ბებიაჩემი, ლეილა და ჩვენი გამზრდელი მაისიკო შემომეგებნენ.. ბებომ ჩემმა ჩემი საყვარელი დუმიანი ბადრიჯანი მომიმზადა და კარგად დანაყრებულმა დავიძინე. საღამო ხანს, ბურანში ბიძაჩემის ანდროს ხმა შემომესმა:

– დედა, რამე მაჭამე, მშია!

– ჩუმად, შვილო, ჩვენი ოთარი დაბრუნდა და…

მიწა გამსკოდომოდა და თან ჩავეტანე ის მინდოდა. როგორ არ გავითვალისწინე რა დრო იყო. პურს ტალონებით ღებულობდნენ…

მოგვიანებით შევიტყვე, ჩემსთვის ბადრიჯანი რომ მოემზადებინა, საქორწინო ბეჭედი დაუგირავებია ბებოს…“

ოთარი რომ თბილისში დაბრუნდა, კინომსახიობთა სტუდია უკვე თეატრალურ ინსტიტუტს იყო შეერთებული,  განაგრძო სწავლა, აიღო დიპლომი, მაგრამ კინოში არ იღებდნენ –  ცნობილი მიზეზის გამო:  მას ხან იტალელელად ნათლავდნენ, ხან უნგრელად, ხან ესპანელად. არც მარჯანიშვილის თეატრში მისვლა აღმოჩნდა შედეგიანი. მალე სოხუმის თეატრში მიიწვიეს და იქ დაიწყო მისი პროფესიული კარიერა. სწორედ იქ ნახეს სცენაზე და მიიწვიეს „ბაში-აჩუკში“- არა ბაში-აჩუკის არამედ შალვა ერისთავის როლზე. მისი ბედის ბედაურის გაჭენებაში ისევ ბედაურმა შეუწყო ხელი. ფილმის რეჟისორს ლეო ესაკიას გადაღებების დაწყება ეჩქარებოდა, მსახიობებს კი დრო სჭირდებოდათ ცხენზე ჯდომის სასწავლად, ოთარ კობერიძეს კი ეს დრო სულაც არ სჭირდებოდა – კარგი ცხენოსანი იყო ბავშვობიდან და ლეო ესაკიამ მასში ბაში-აჩუკი დაინახა და ოთარ კობერიძის არაქართული გარეგნობის მითი დაიმსხვრა.

ოთარ კობერიძის არაქართული გარეგნობის მითი დაიმსხვრა, თუმცა, სწორედ ამგვარმა, არაორდინარულმა გარეგნობამ მას უკვე უცხოურ კინოშიც გაუხსნა გზა, სადღა აღარ გადაიღეს და რაღა აღარ უთამაშია. ნადირ-ხანი თუ სულთანი „ალადინის ლამპარში“, მარატ მესხიევი ფიმში „დღეს ახალი ატრაქციონია“ თუ მფრინავი ეგზიუპერი „პატარა უფლისწულში“, შაჰ-კავუსი „რუსტამის გმირობანში“, თუ ესპანელ“ ოფიცერი ფილმში „ისინი მიდიოდნენ აღმოსავლეთისკენ“, ჩეჩონი „წითელ კარავში“ თუ დაჭრილი იტალიელი ფილმში „თავდასხმა და უკანდახევა“…

ოთარ კობერიძე: „იმ ფილმებმა დიდი გამოცდილება შემძინა. ეს იყო ჩემი პროფესიონალიზმისა და პიროვნების აღიარება. პიროვნებისას იმიტომ ვამბობ რომ ნადირ-ხანის როლის შემსრულებლისგან მის შვილს, მაშინდელ ავღანეთის ზაჰირ-შაჰს პიროვნული თვისებები უფრო აინტერესებდა, ვიდრე არტისტული. თანაც რომ გაიგო რომ გიურჯი, ქართველი ვიყავი, კმაყოფილება გამოხატა და ცხენიც მიფეშქაშა თავისი თავლიდან. სამწუხაროდ, უსახსრობის გამო, ცხენი ვერ წამოვიყვანეთ. ასევე ჩემმა ქართველობამ განაპირობა ფირდოუსის „შაჰ-ნამეში“ შაჰ-კავუსის სახის შექმნა…“ – მითხრა  წლების წინ ინტერვიუში.

ვიღას არ შეხვედრია გადასაღებ მოედანზე თუ მის მიღმა – კლაუდია კარდინალეს თუ ორნელა მუტის, ბრიჯით ბარდოს…

კლაუდია კარდინალეს მიხეილ კალატოზოვის სახელგანთქმული ფილმის „წითელი კარავი“ გადაღებისას შეხვდა გადასაღებ მოედანზე.

ოთარ კობერიძე: „წითელ კარავში“  მე არ ვიყავი კლაუიდია კარდინალეს უშუალო პარტნიორი. მას პარტნიორობას უწევდა მსახიობი მარცევიჩი. რომელიც მის შეყვარებულს ასახიაერებდა. ერთ დღეს როდესაც შეყვარებულების გამომშვიდობების სცენას იღებდნენ, უკლებლივ ყველამ გადასაღებ მოედანზე მოვიყარეთ თავი, რათა გვეყურებინა ბედნიერი მარცევიჩისთვის, რომელიც კლაუდიასთან ერთად ხვევნა-კოცნით უნდა დაგორებულიყო დათოვლილი მთიდან. ფილმის რეჟისორმა მიხეილ კალატოზიშვილმა, მარცევიჩს უბრძანა ეჩვენებინათ მისთვის ეს სცენა. მარცევიჩი საშინლად ღელავდა, ვერა და ვერ ჩაეხუტა, ვერ აკოცა კლაუდიას, რცხვენოდა მისი. რეჟისორმა შესძახა, მარცევიჩ შენ თუ არ შეგიძლია ამ სცენის ჩატარება, მე მყავს საამისოდ მომზადებული მსახიობიო და მომიბრუნდა, ოთარ, შვილო, მოდი ასწავლე, როგორ უნდა ლამაზი ქალბატონის ჩახუტებაო. სიტყვა დამთავრებული არ ჰქონდა რომ კლაუდია ჩემს მკლავებში იყო მოქცეული და ხვევნა-კოცნით დავაგორე მთიდან., მსახიობები შურით დასკდნენ. „ბრავოს“ ძახილით შემომეგება კლაუდიას მეუღლე, ჩემი მეგობარი, „ფიატის“ პრიზის მფლობელი. ავტომრბოლელი. როგორც იქნა, მერეღა მოახერხა მარცევიჩმა ამ სცენის გადაღება…“

იტალიური კინოს ვარსკვლავს, ორნელა მუტის ოთარ კობერიძე  რუსულ-იტალიურ ფილმ „სიცოცხლე მშვენიერიას“ გადაღებისას შეხვდა.

ოთარ კობერიძე: „იმ პერიოდში ორნელა ძალიან გულჩათხრობილი იყო. გადასაღებ მოედანზე, ჩრდილში ვისხედით და თავის გულისტკივილს მიზიარებდა. მიამბო როგორ აწამებდა ქმარი. არ აძლევდა ბავშვის ნახვის უფლებას, თან დიდ თანხას ითხოვდა. მითხრა, მხოლოდ ერთი საფიქრალი მაქვს, ფული შევაგროვო და ბავშვი გამოვისყიდოო. ვუთანაგრძნე ახალგაზრდა, სიცოცხლით სავსე, ნიჭიერ მსახიობს, იტალიელი ახალგაზრდების კერპს. მან მადლიერების ნიშნად თავი მკერდზე დამადო, მეც ლოყაზე ვაკოცე…

მეორე დილით გადასაღებ მოედანზე ჟურნალით ხელში მოვარდა მხიარული ორნელა. „ოთარ ნახე, რა გამოაქვეყნეს „ჭორიკანებმა“? და ჟურნალი მაგიდაზე გადამიშალა, ფოტოზე ორნელას ჩემს მკერდზე ედო თავი და მე კი ვკოცნიდი… იქვე დაემონატჟებინათ ორნელას ქმრის დაღრეჯილი სახე და წარწერა „ორნელა თავისი ახალი თეთრთმიანი სიყვარულით“…

ოთარ კობერიძეს ბრიჯიტ ბარდო გადასაღებ მოედანზე არ გაუცვნია. გადასაღებ მოედანზე მან ცნობილი მსახიობი მარიო ადორფი გაიცნო. დამეგობრდნენ. მარიო ადორფმა შინ რომშიც დაპატიჟა, შემდეგ კი დაუვიწყარი თავგადასავალი აჩუქა. სტუმრად წაიყვანა ტავის მეგობარ ქალთან, ბრიჯით ბარდოს დუბლიორთან, „ტყუპისცალთან“, რომელთანაც იმხანად ნამდვილი ბრიჯიტ ბარდო იმყოფებოდა.

ოთარ კობერიძე: „ბრიჯიტი ინკოგნიტოდ იყო ჩამოსული – ემალებოდა სენსაციების მაძიებელ ფოტორეპორტიორებს და ცხოვრობდა თავის მეგობარ ქალთან რომიდან 40 კილომეტრით დაშორებულ პატარა ქალაქ აპრელაში, ძველისძველ ერთსართულიან სახლში, რომელსაც წინ მობიბინე მოლი ამშვენებდა. მარიოს შეყვარებული შინ შეგვიძღვა. ბრიჯიტ ბარდო მშვიდად იჯდა სავარძელში და წიგნს კითხულობდა. როდის როდის ინება თავის აწევა. ამათვალიერა და ღიმილით გამომიწოდა ხელი. თვალი მომჭრა მისმა მშვენებამ. ალბათ კარგა ხანს გაგრძელდებოდა ჩემი გაოეცება მარიოს რომ არ ეშველა. ცოტა ხნის შემდეგ მე, მარიო, ბრიჯიტ ბარდო და მისი `ტყუპისცალი~ `მშვიდად~ შევექცეოდით ყავას და ფრანგულ კონიაკს. ისმოდა მუსიკა. თვალწარმტაცი იყო თაყვანისმცემლებსა და ჟურნალისტებს მორიდებული, შვინდისფერ ლაიკის შარვალსა და ხალვათ კვართში გამოწყობილი ბრიჯიტ ბარდო. მარიომ თვალი ჩამიკრა, უცებ ბრიჯიტმა ხელი დამიქნია და ეზოში გავარდა. სპორტულ ბეემვეში მჯდარი ქალი მაცდურად მიღიმოდა. ვისკუპე და გვერდით მივუჯექი. თავაწყვეტილი მიჰქროდა მანქანა, ოქროს თმებს ქარი ურხევდა ბრიჯიტს. მათრობდა მისი ელვარე ტანი… სპიდომეტრის მოუსვენარი ისარი 190-ს უჩვენებდა, მერე 220-ს გადააჭარბა… ხომ არ გეშინიაო, _ გამიღიმა ბრიჯიტმა. ხელები გავშალე _ პირიქით უდიდეს სიამოვნებას მანიჭებ მეთქი.. ბრიჯიტმა სწრაფად მოაბრუნა მანქანა და ვილაში დავბრუნდით. მხიარულად შეგვხვდნენ მარიო და მისი ოქროსთმიანი სატრფო. ბრიჯიტმა ტაში შემოკრა და უჩინარმა ხელმა მუსიკა ჩართო, მეორე ტაშზე ვახშამი გაიშალა… ქალები ტანსაცმლის გამოსაცვლელად გავიდნენ. „უთხარი შარვალით დარჩეს, ძალიან უხდება“ –  წავჩურჩულე მარიოს. „შენ უთახრი, მაგის თქმის უფლება უკვე მოიპოვე“ – ხმამაღლა მომაძახა მარიომ… ეს იყო 1969 წელს. მერე სამწუხაროდ აღარ შევხვედრივარ ბრიჯიტს…“

ოთარ კობერიძეს ხშირად  იღებდნენ უცხოეთში, ვიღას არ ხვდებოდა გადასაღებ მოედანზე, რა არ იბეჭდებოდა იქ – ტაბოიდებში და რა ხმები არ აღწევდა აქ, მაგრამ ვერაფერი არყევდა იმ სიყვარულს რომელიც აელვარდა აქ, „ბაში-აჩუკის“ გადაღებისას…

განგებამ თავის ცხოვრების მუდმივ თანამგზავრს – ელეგანტურობისა და სილამაზის სიმბოლოს ლია ელიავას სწორედ „ბაში-აჩუკის“ გადაღებისას  შეახვედრა. მისმა ელვარე სილამაზემ გადასაღებ მოედანზე მოსჭრა თვალი…

წარმოიდგინეთ:  ბაში-აჩუკისა და აბდუშაჰილის შეხვედრის ეპიზოდს იღებენ ტყეში. უფრო სწორად – აპირებენ გადაღებას და რატომღაც გვიანდება გადაღების დაწყება, არადა ყველა მზადაა – ირკვევა რომ ლია აგვიანებს, ელიავა. ოთარი მოთმინებას კარგავს, ღიზიანდება, რატომ უნდა ელოდოს მთელი გადამღები ჯგუფი ამ ლია ელიავას, ვინაა ასეთი? ლამის თავზე დაათენდებათ მის ლოდინში და აი, გადასაღებ მოედანზე დოდო აბაშიძე კალმით ნახატ ქალს შეიყვანს და… ეს სილამაზე ყველას დაამუნჯებს, ყველას დაავიწყებს რომ სწორედ მას ელოდნენ ამდენ ხანს… ოთარი იგრძნობს რომ თვალთ უბნელდება, აეყუდება ხეს, რომელიც ყველაზე ახლოსაა. ესაკია ყვირის „მატოორ“ – კობერიძეს არაფერი ესმის, კობერიძე ვერაფერს ხედავს… ის მხოლოდ ლია ელიავას ხედავს – ის უკვე უგონოდ შეყვარებულია ქალზე, რომელსაც პირველად ხედავს. მალევე ეტყვის და შემდეგაც, წლების შემდეგაც არაერთხელ გაუმეორებს რომ მას მერე თვალებდაბნელებული დადის, რომ პირველი დანახვისას ლამის დამუნჯდა, რომ ისეთი შეგრძნება ჰქონდა რომ ენა ჩაუვარდა მუცლად…

ეს ოთარმა ნახა იმ დღეს ლია ელიავა პირველად, ლია ელიევას კი იმ დღემდე ახსოვდა მისი ნაცეკვი ესპანური ცეკვა… ინტერვიუში მიამბობდა, როგორ წაიყვანა დედის მეგობარმა ნინა სტიპანოვამ კინომსახიობთა სტუდიაში გამოსაშვებ საღამოზე, როცა ის 6 წლის იყო. დედის მეგობარი ცეკვას ასწავლიდა იმ სტუდიაში. ლია ელიევა მრავალი ათეული წლის შემდეგ, კვლავ აღტაცებით იხსენებდა როგორ იცეკვა იმ საღამოზე ერთმა ბიჭმა ესპანური ცეკვა, როგორ მოიხიბლა მაშინ მისი ცეკვით და როგორ დაუყარა ყვავილები ფერხთით…  „მაშინ ვნახე პირველად. იგი ცეკვავდა ესპანურს, ეს ცეკვა დღესაც მახსოვს“ – იხსებდა ლია ელიავა და იხსენებდა იმასაც როგორ გაახსენა ეს ცეკვა შემდეგ პირველ პაემანზე ოთარ კობერიძეს…

თავად ოთარ კობერიძე კი ინტერვიუში ასე მიამბობდა: „ლია გავიცანი „ბაში-აჩუკზე“ მუშაობისას, მანამდე არ ვიცნობნდი. ერთ-ერთი ღამის სეცნის გადაღებისას მე მას მოვუყევი, აქ კი ოტელოს სიტყვებს მოვიშველიებ, „ჩემგან გამოვლილი ჭირისთვის მან მე შემიყვარა, მე შევიყვარე ჭირთა ჩემთა თანაგრძნობისთვის. არ მიხმარია ამის მეტი ჯადო-თილისმა“. მე და ლიამ დიდი ცხოვრება განვვლეთ, ერთად ვიყავით ჭირსა და ლხინში და მას ერთი წამითაც არ დაუკლია თავისი მზრუნველი ხელი ოჯახის კეთილდღეობისათვის…“

   ეკრანებზე გამოვა „ბაში-აჩუკი“, ქალაქს კი ხანძარივით მოდება ლიას და ოთარის სიყვარულის ამბავი,  იქნება გნიასი, მითქმა და მოთქმა, პროგნოზები – ზოგის ვარაუდით ხანმოკლე იქნება მათი სიყვარული, ზოგის ვარაუდით – ხანგრძლივი. მოკლედ – მძვინვარე რომანი და ხელისმოწერა – ყოველგვარი პომპეზურობის გარეშე. ენაჭარტალებს არც ის გამორჩებათ, რომ ეს ქორწინება ორივესთვის – ლიასთვისაც და ოთარისთვისაც მეორე ქორწინებაა.  იმ დროს ოთარი უკვე გაშორებულია პირველ მეუღლეს, რომლისგანაც 10 წლის გია ჰყავს…

„ბაშიაჩუკი“ ორივე სახელს გაუთქვამს, ორივე გახდება ქართული კინოს ნამდვილი, კაშკაშა ვარსკვლავი. არ მოაკლდებათ არც წარმატება, არც დაბრკოლებები. შეეძინებათ ნანა კობერიძე, რომელიც შემდეგ მხატვარი გახდება და შეეძინება ანკა მანჯგალაძე…

ლია და ოთარი მართლაც ერთად იქნებიან ჭირსა და ლხინში, იქნებიან თანამოაზრეები – მხარს დაუჭრერენ და ბოლომდე უერთგულებენ საქართველოს პირველ პრეზიდენტს. ერთად გამოივლიან იმ მძიმე წლებს, როცა მათ არაერთი კოლეგა, მეგობარი განუდგება პოლიტიკური პოზიციის გამო…

ისინი მართლაც ერთად  იქნებიან ჭირსა და ლხინში. მაშინაც კი, როცა „კაგებემ“ საშინელი, ბინძური კამპანია წამოიწყებს ოთარ კობერიძის წინააღდეგ, როცა შეეცდებიან მის დადანაშაულებას უწლოვანი გოგოების გარყვნაში, ოთარ კობერიძის გვერდით იდგება… სწორედ ლია ელიავა! ეს ფაქტი შოკისმომგვრელი აღმოჩნდება „კაგებესთვის“…

და საერთოდ, ლიაზე არ იმოქმედებს არც „კაგებეს“ აგორებული და არც ქალაქში მოარული ჭორები, არც ოთარზე შეყვარებული ქალებისგან მიღებული უამრავი წერილები… და ამ სიყვარულის მოწმე ვიყავი, მე ვხედავდი, როგორ უყვარდათ მათ ერთმანეთი…

 ბობოქარი ახალგაზრდობა ჩავლილი იყო, მათ უყვარდათ უკვე წყნარად, ესმოდათ უსიტყვოდ. ეს სიყვარული იგრძნობოდა ყველა ქცევაში, ყველა ჟესტსა თუ ინტონაციაში, საუბრისას თუ უბრალოდ სახელით მიმართვისას…  ეს იყო სიყვარული – დანახვიდან უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე…

„მე ვარ ამაყი, რომ ვარ ლია ელიავას და ოთარ კობერიძის შვილი, არა მარტო როგორც ორი კინოვარსკვლავის, არამედ როგორც ადამიანების, როგორც თავისი ქვეყნის საოცარი პატრიოტების“ – მეტყვის ნანა კობერიძე და მეც გავიმეორებ:

„მე ვარ ამაყი, რომ ვიყავი ლია ელიავას და ოთარ კობერიძის უმცროსი, არა მარტო როგორც ორი კინოვარსკვლავის, არამედ როგორც ადამიანების, როგორც თავისი ქვეყნის საოცარი პატრიოტების“…

დაიბეჭდა ყოველწლიურ გამოცემაში “სახე(ლ)ები”.

გთავაზობთ ფოტოებს, რომელიც დაცულია ეროვნული ბიბლიოთეკის ციფრულ ფოტოარქივსა და პირად არიქვში…

ბლოგის ფუნქციონირება დაკავშირებულია გარკვეულ, მინიმალურ სახსრებთან.

ვინც ეცნობით ბლოგს, გაინტერესებთ და გაქვთ საშუალება რომ დაგვეხმაროთ, მადლობელი დაგრჩებით. თქვენი მხარდაჭერით, ბლოგი ყოველდღიურად განახლდება.

რეკვიზიტები მათთვის, ვისაც სურს და აქვს საშუალება დაგვეხმაროს ბლოგის ფუნქციონირებისათვის საჭირო სახსრების თავმოყრაში:

#GE90TB7803945061100002

#GE35BG0000000240459300

წინასწარ გიხდით დიდ მადლობას.

რეზო შატაკიშვილი დევგმირზე, რომელშიც მუდამ ცოცხლობდა ბავშვი

„მსახიობმა რომ გამარჯვებას მიაღწიოს, ამისთვის არსებობს სამი კანონი: მაყურებელს უნდა ესმოდეს შენი. უნდა გხედავდეს და უნდა აღგიქვამდეს. თუკი მსახიობი ამ კანონებს არ იცავს, არ ახორციელებს, არაფერი არ გამოვა“, – ამბობდა დოდო აბაშიძე და თავად მართლაც რომ გაიმარჯვა.

ის დღემდე უყვართ და მუდამ ეყვარებათ.

დოდო აბაშიძეს ხშირად ადარებდნენ დევგმირს, რომელშიც სიკვდილის ბოლო წუთებამდე ცოცხლობდა ბავშვი… მისი ბავშვობა კი მართლაც გასაოცარი იყო: ვერაზე პირველ დამრტყმელად და „ყოჩად“ ითვლებოდა, გაუთავებლად ბურთს დასდევდა, ჩხუბობდა… ჩხუბობდა ვაჟკაცურად – მუშტით… იგივე ხელებს კი სხვა გატაცებაც ჰქონდა – პატარა დოდოს ყვავილების ქარგვა უყვარდა…

კადრი ფილმიდან ”ჭრიჭინა”

ის 1989 წელს, ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემდეგ გარდაიცვალა.

გარდაცვალებამდე რეჟისორის ამპლუაშიც სცადა ბედი – ფარაჯანოვთან ერთად გადაიღო „სურამის ციხე“. როგორც რეჟისორისთვის, „სურამის ციხე“ მისი პირველი და უკანასკნელი ფილმი იყო, ის მეტის გადაღებას არც აპირებდა, მაგრამ აპირებდა კიდევ ბევრი როლის თამაშს. მაგრამ მის მიერ „სურამის ციხეში“ განსახიერებული როლებიც (ოსმან აღასა და ზურაბის გამზრდელი მესტვირის როლები) უკანასკნელი აღმოჩნდა.

თუმცა, „სურამის ციხეს“ ის არც პირველად დგამდა და არც პირველად თამაშობდა სხვადასხვა როლებს. ჯერ კიდევ 9 წლისამ ეზოში დადგა „სურამის ციხე“ – თვითონ იყო სპექტაკლის რეჟისორიც, დურმიშხანის როლის შემსრულებელიც, ფარდის აწევ-დაწევაც კი არავის დაანება…  მოკლედ, „სურამის ციხე“ აღმოჩნდა საძირკველიც და ქონგურებიც დოდო აბაშიძის არტისტიზმისთვის…

კადრი ფილმიდან ”ბაში-აჩუკი”

ვერელი აბდუშაჰილი

დოდო აბაშიძე: „მე არ ვარ და არც არასოდეს ვყოფილვარ კარჩაკეტილი კაცი. მეგობრები მყავდა გარშემო, ცოტა მაგარი ბიჭიც გახლდით. მაშინ ასე იყო, მაძიებლები იყვნენ ყოჩობისა. მე ვერაზე ვცხოვრობდი. როგორი იყო იცით, მაშინ ჩხუბი? დღეში 10-ჯერ, 15-ჯერ ვჩხუბობდით. ვამტვრევდით ერთიმეორეს. მაშინ ასეთი კანონი იყო, თუ სისხლი წაგსკდებოდა – დამარცხებული იყავი. გამარჯვებული იყო ის, ვისაც სისხლი არ წამოუვიდოდა. მერე შემოვიდა ახალი „კანონი“, ვისაც მეტი „სინიაკი“ ჰქონდა, ის ითვლებოდა დამარცხებულად. და ასე დალურჯებულები დავდიოდით. მერე ესეც გადავიდა „მოდიდან“ და ვისაც დაარტყამდი და წააქცევდი, ის იყო დამარცხებული. არავითარ იარაღს არ ვხმარობდით, ხელი იყო და გათავდა. მახსოვს, ერთხელ ვერიდან ქვემოთ, ზემელისკენ მივდიოდი და იქიდან, იარბურგიდან ამოდიოდა ბუაძე იყო, ელგუჯა, საყვარელი, ძალიან ჯანიანი, ვაჟკაცი ბიჭი, ხარაგოულელი. მე და იმან დავარტყით 27-ჯერ. ათჯერ გავიმარჯვე მე. დანარჩენი – მან. ის იყო დარტყმის ოსტატი. პირველად რომ დაგარტყამდა, მერე რომ მომკვდარიყავი, ჩხუბში აღარ გამოგყვებოდა, წადი, ბიძიკო, დღეს შენი დღეა, შენთვის გათენებულაო. დარტყმები ინიშნებოდა მოსკოვის ქუჩის ზემოთ, რუსულ ეკლესიასთან. პლეხანოვზე – მუსკომედიის თეატრის უკან, გოგიჯანოვის ბაღი იყო მაშინ იქ. აი, ეს იყო გარტყმა-გამორტყმები. მერე სპორტს მოვკიდე ხელი, ცხენოსნობას და ნელ-ნელა მოვეშვი ჩხუბს. ბევრი შემთხვევა მქონდა და ბევრჯერ დამიხსნა თეატრალურმა ინსტიტუტმა და აკაკი ხორავამ. საშა კიკნაძე ბევრჯერ იყო ამის მომსწრე. ის სახლში იჯდა და ფანჯრიდან მიყურებდა, მე კი ზემელზე ვჩხუბობდი. წამავლებდა ყურში ხელს და ისე მივყავდი ინსტიტუტამდე“.

კადრი ფილმიდან ”ჭრიჭინა”

დოდოს ფესვები

ყველას ახსოვს ფილმი „ფესვები“ და დოდო აბაშიძის გმირი.

ამჯერად თავად დოდო აბაშიძის ფესვებზე…

დოდო აბაშიძე: „მამაჩემის ბებია პირველი მსახიობი ქალი იყო ეფრო კლდიაშვილი. ის ყიფიანის ქალი იყო, აკაკისთან ერთად გამოდიოდა სცენაზე. აკაკი წერეთელი „ჩემს თავგადასავალში“ წერს მის შესახებ. მერე, შენ ხარ ჩემი ბატონი, ეფრო გათხოვდა გრიგოლ კლდიაშვილზე – პოლკოვნიკი გახლდათ. საოცარი ოჯახი იყო, ერთი შვილი – საბა, ოდესაში მოკლეს, როდესაც ებრაელების დევნა დაიწყო, საბა კლდიაშვილი მათ იცავდა. სამჯერ გააფრთხილეს და მერე მოკლეს. ერთ-ერთი პირველი ქართველი ქიმიკოსი გახლდათ. ოდესაში იყო დასაფლავებული და მერე გადმოასვნეს. მეორე შვილი – სიომონი არქიტექტორი იყო, რომელმაც დაგეგმა სათავადაზნაურო გიმნაზია, დღევანდელი უნივერსიტეტი. მან ვარაზისხევში, უნივერსიტეტის პირდაპირ ააშენა კოშკივით დაკიდებული სახლი, იქ ცხოვრობდა და ისე ხელმძღვანელობდა მშენებლობას. ჰყავდათ კიდევ ქალიშვილი მარიამი, პირველი ქართველი ვიოლონჩელისტი ქალი. როდესაც მამაჩემი ვანიკო ეფროსთან ჩადიოდა, მის მიერ გამართულ სპექტაკლებში მონაწილეობდა. აქედან იწყება მამას დაინტერესება თეატრით. ის შესანიშნავად მღეროდა. ბათუმის განთავისუფლებაში მონაწილეობდა. მერე ახალციხეში იბრძოდა. დაჯილდოებული იყო ორდენით მამაცობისთვის. მას ბარიტონი ჰქონდა, მაგრამ ახმეტელით იყო გატაცებული და ბოლომდე შესწირა თავი. ახმეტელის სტუდია, ე.ი. ფაღავას სტუდია, დაამთავრა და 1924-35 წლებში რუსთაველის თეატრში მუშაობდა. ტრაგიკული ბედი ჰქონდა, რეპეტიციიდან წაიყვანეს და უკან აღარ დაბრუნებულა. უკვალოდ გააქრეს. უნიჭიერესი ადამიანი იყო. დღესაც მესტუმრა ადამიანი, რომელიც მასთან მუშაობდა, ილუშა ურუშაძე. მამას იხსენებდა, ეს იყო საოცარი პროფესიონალი მსახიობიო. თამაშობდა სახასიათო როლებს. დედაჩემი ახმეტელმა სახლიდან წაიყვანა, თითქმის ძალით დაამთავრებინა სტუდია და ისიც მსახიობი გახდა. მერე დედაჩემიც მამაჩემს გაჰყვა…“

დოდო აბაშიძის მამა ვანიკო აბაშიძე 1924 წლის აგვისტოს აჯანყებაში მონაწილეობდა, დაპატიმრებულიც იყო. სწორედ ეს ჩაუწერეს 1937-ში დაპატიმრებისას ანკეტაში: „1924 წელში დაპატიმრებული იყო, როგორც აგვისტოს ავანტიურის მონაწილე. 10 დღის პატიმრობის შემდეგ გაათავისუფლეს“.

რუსთაველის თეატრიდან ახმეტელის მოხსნის შემდეგ, ვანიკო აბაშიძე ლანჩხუთის თეატრში გადავიდა და იქ დაიწყო რეჟისორობა. დადგა „ნინოშვილის გურია“, „შემოდგომის აზნაურები“, თავად ითამაშა სოლომონ მორბელაძის როლი. ლანჩხუთის თეატრში წაიყვანა მეგობრის – ია ქანთარიას ცოლი. იმჟამად მსახიობი ია ქანთარია უკვე დაპატიმრებული იყო ახმეტელთან ერთად. და დაიძრა მაბეზღარების ბინძური წერილები. სუკს აცნობებდნენ, რომ  ვანიკო აბაშიძე მავნებელი, ხალხის მტერი ია ქანთარიას ცოლს მფარველობდა, რომ ბუღალტერს უბრძანა, დაუყოვნებლივ მიეცათ მისთვის ბინის თანხა. „ქანთარია ახმეტელთან ერთად ზის, როგორც ფაშისტი, საკითხავია, აბაშიძეს რა კავშირი აქვს ხალხის მტრის ცოლთან“? ვანიკო აბაშიძეს თეატრიდანაც ასმენდნენ ოფიციალურად – ახმეტელს აქებს, საშა კარგი ხელოვანი იყო, წავბაძოთ მასო. რაიკომს არ ემორჩილებაო, თეატრში პირდაპირ გადმოიტანა ახმეტელის დამანგრეველი მეთოდებიო… მთელ ამ ბინძურ წერილების დასტას დაედო რეზოლუცია – „საჭიროა აბაშიძის გასინჯვა მისი პოლიტიკური ფიზიონომიის შემოწმების მიზნით“.

დააპატიმრეს. არ გატყდა, არც საკუთარი ბრალეულობა ცნო, არც ახმეტელის, არც ია ქანთარიასი და არც სხვა მეგობრების. რაინდულად აღესრულა. მამის 37-ში დახვრეტის შემდეგ, დედა – ნინო ანდრონიკაშვილი ობლობაში ზრდიდა მომავალ დიდ მსახიობს. დოდოს დიდი მომავალი კი თვით სანდრო ახმეტელმა იწინასწარმეტყველა.

…სცენაზე ახმეტელის „ლამარას“ თამაშობენ. ლოჟაში პატარა დოდო აბაშიძე ზის გატრუნული – თვალს არ აცილებს სცენას. საცაა, აბობოქრებული ხევსურები ხმლებს იშიშვლებენ, პაუზაა, ლოჟაში თმაქოჩორა, სახეანთებული დოდო წამოხტა და დაგვიანებული რეპლიკა ისროლა წკრიალა ხმით. მსახიობებმა საბრძოლველად შემართული ხმლები დაუშვეს. სცენაზე მდგარი დოდოს მამა დაიბნა და დედას ხელით ანიშნა, ბავშვი გაიყვანეო. დოდოს დარცხვენილი დედა კი თავად ახმეტელმა დაამშვიდა: „დამშვიდდი, ნინო, ბიჭში მსახიობი ზის!“…

„თეატრალური ინსტიტუტი დიდ იმედებს ამყარებს სტუდენტ დოდო აბაშიძეზე და მიაჩნია, რომ ის დიდი მსახიობი გახდება“, – ამას უკვე თეატრალური ინსტიტუტის რექტორი აკაკი ხორავა ჩაწერს მის დახასიათებაში.  არადა, თეატრალურ ინსტიტუტში ნაცნობობით მიიღეს, გამოცდაზე გრიშაშვილის ლექსს კითხულობდა: „ჩამღერებით წავიკითხე და თანაც, რაც ძალა და ღონე მქონდა, ვღრიალებდი. იმხელას ვყვიროდი, რომ მთელი პროფესურა აუდიტორიიდან გარბოდა. თურმე მაჩერებდნენ კიდეც, მაგრამ მე არაფერი მესმოდა და ვერც ვერაფერს ვხედავდი. ინსტიტუტში დროებით, თებერვლამდე ჩამრიცხეს. აკაკი ხორავამ თქვა, დავტოვოთ გამოსაცდელი ვადით და მერე გადავიწყვიტოთო. მერე დოდო ალექსიძემ მომიწყო გამოცდა, მომცა ეტიუდი და ეს ეტიუდი ისე შევასრულე, რომ მთელი ინსტიტუტი ამაზე ლაპარაკობდა. ეტიუდი ასეთი იყო, თითქოს მე მოვხვდი კიროვის ბაღში. ტანსაცმელი არ მაცვია, გავიხადე მაისური, დავსვარე აგურის ფხვნილით და დავაწერე ნომერი 19. ვითომ ამ ნომრით მორბენალი ვიყავი და გავრბივარ ქუჩაში. აქეთ მანქანა მიპიპინებს, იქით ხალხი რაღაცას მეძახის. ყველაფერი ვითამაშე ხმით, პლასტიკით და სახლში მივედი. ბატონი დოდო თვითონ მიკრავდა ტაშს. თუმცა გამოცდაზე ეს მიღებული არ იყო. ხალხი კი სიცილისგან იატაკზე ეყარა. ამის მერე ინსტიტუტში დამტოვეს. მე კიდევ ისე მომეწონა კარგი ნიშანი, რომ მერე სულ კარგ ნიშნებზე ვსწავლობდი და მე და აკაკი დვალიშვილი მარჯანიშვილის პირველი სტიპენდიატები გავხდით. 1949 წელს ჩამიყვანეს კიდეც რუსთაველის თეატრში…“

კადრი ფილმიდან ”ჭრიჭინა”

გაქცევა კინოში

რუსთაველის თეატრში დოდო აბაშიძემ მხოლოდ 7 წელი გაძლო და გაიქცა… გაიქცა კინოში.

დოდო აბაშიძე: „მისვლისთანავე მთავარ როლებს მაძლევდნენ ისეთ სპექტაკლებში, როგორიცაა „პეპო“, „ხევისბერი გოჩა“, „ნგრევა“… აღდგენილ „ყაჩაღებში“ მამაჩემის ნათამაშევი როლი ვითამაშე, ეპიზოდური როლებიც მითამაშია.

1956 წელს დოდო ალექსიძემ რატომღაც ოიდიპოსის როლზე დამიძახა, სამი ოიდიპოსი იყო უკვე – აკაკი ხორავა, აკაკი ვასაძე, ეროსი მანჯგალაძე. მე ვთქვი, „რად მინდა მე ოიდიპოსი“? მერე, რომ ვნახე, იმხელა ტექსტი იყო, ვიფიქრე, რა მასწავლის-მეთქი და გავიქეცი თეატრიდან, წავედი კინოში, დავრჩი და დავრჩი კინოში. მერე კინომ მიმიჩვია იმით, რომ მას სიყალბე არ უყვარს. ტექსტები პატარაა, უფრო იოლია. ქე ვიყავი, გენეცვალე, ასე და ვარ ამ დაწესებულებაში“,  – იხსენებდა მსახიობი სიკვდილის წინ, კინომცოდნე ლელა ოჩიაურისთვის მიცემულ, ბოლო ინტერვიუში…

კინოში მისი დებიუტი „ჭრიჭინაში“ შედგა, მის „ჟოლობქვეშ“, თავსხმაში მდგარ „ბიჭიკოს“ კი ბედმა მერე 60 კინოროლი „დაასხა თავს“. დოდო აბაშიძემ მაყურებლის გულებისკენ პირველივე, თუნდაც ეპიზოდური როლებით გაიკვალა გზა. ქართულ კინოს წამყვან მსახიობად კი მაინც მერაბ კოკოჩაშვილის „დიდი მწვანე ველის“ შემდეგ მოგვევლინა. სწორედ „დიდი მწვანე ველის“ გადასაღებ მოედანზე დაიბადა დიდი რომანიც – დოდო აბაშიძესა და მსახიობ ლია კაპანაძეს შორის. აღიარება მტკიცებულებათა დედოფალია. დოდო აბაშიძის გარდაცვალებიდან რამდენიმე ხნის შემდეგ, ქალბატონი ლია კაპანაძე განაცხადებს, რომ მათ „დიდი მწვანე ველის“ გადაღებისას, დიდი, მწველი, ამაღლებული გრძნობა ეწვიათ…

დაიბეჭდა ”პრაიმტაიმში”

რეზო შატაკიშვილი სტალინის უსაყვარლეს უიღბლო კინოვარსკვლავზე

კადრი ფილმიდან “არსენა”, რეჟისორი – მიხეილ ჭიაურელი. არსენა – სპარტაკ ბაღაშვილი.

მიხეილ ჭიაურელი „არსენას“ იღებს. მაგრამ არსენა არ ჰყავს. რამდენი არ ეძება, სადღა არ ეძება, მაგრამ უშედეგოდ… იმედი  ეწურება… მუშტაიდის ბაღთან „ძალიან ლამაზ ჭაბუკს“ მოჰკრა თვალი, რომელიც ორ გოგონას მისდევს. კინორეჟისორს ჭაბუკის გარეგნობა ისე გაიტაცებს, ისე ჰგავდა მის წარმოდგენილ არსენას, გადაწყვეტს შეაჩეროს.
– რა გვარი ხართ, ყმაწვილო? – იკითხა რეჟისორმა. ჭაბუკმა შეუღრინა: „თუ ჩემთან რაიმე ანგარიში გაქვთ, მეორე ქუჩაზე გადავიდეთ!“.
– რეჟისორი ჭიაურელი გახლავართ.
– სულ ერთია ვინც უნდა იყოთ! – მოუჭრის ჭაბუკი და გოგონებთან ერთად სწრაფად გაშორდება მისი გარეგნობით აღტაცებულ რეჟისორს.
შინ მისული ჭაბუკი მამას ეტყვის, რომ ქუჩაში ვიღაც ჭიაურელმა გააჩერა. მამა მუშა მსახიობია – ლევან ბაღაშვილი. მამა მეორე დღესვე მიიყვანს 21 წლის ჭაბუკს მიხეილ ჭიაურელთან. აღტაცებული რეჟისორი ალექსანდრე იმედაშვილს სთხოვს, სპარტაკ ბაღაშვილს მხატვრული კითხვა ასწავლოს. 2 თვის შემდეგ სპარტაკ ბაღაშვილი ოტელოს მონოლოგს წაუკითხავს მიხეილ ჭიაურელს. რეჟისორის აღტაცებას საზღვარი არ აქვს… გამოვა „არსენა“ და ჭიაურელის აღტაცება მთელ საქართველოს გადაედება, გადაედება სტალინსაც და 23 წლის ჭაბუკს სტალინურ პრემიას უბოძებს…

კადრი ფილმიდან “არსენა”, რეჟისორი – მიხეილ ჭიაურელი. არსენა – სპარტაკ ბაღაშვილი.

მიხეილ ჭიაურელი კვლავ გადაიღებს სპარტაკ ბაღაშვილს, ამჯერად უკვე „დიად განთიადში“, შემდეგ დავით რონდელი „კოლხეთის ჩირაღდნებში“, კონსტანტინე პიპინაშვილი „ქაჯანაში“ და ისევ ჭიაურელი „გიორგი სააკაძეში“. სპარტაკ ბაღაშვილი ლუარსაბ მეფედ შემორჩება ჩვენს მეხსიერებას, არადა მიხეილ ჭიაურელს იგი გიორგი სააკაძედ ესახებოდა. „სააკაძის“ ეკრანებზე გამოსვლიდან მრავალი წლის შემდეგ, იმდროინდელი ცეკას მდივანი კანდიდ ჩარკვიანი მერაბ კოკოჩაშვილთან იტყვის: „მე ვიხსენი ქართული ხელოვნება იმისგან, რომ სპარტაკ ბაღაშვილს ეთამაშა გიორგი სააკაძის როლი… როცა სცენარი წავიკითხე ვთქვი, არ შეიძლება გიორგი სააკაძე ითამაშოს. ის ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში იწვა, როგორ შეიძლებოდა“…
კოკოჩაშვილი ჩაეკითხება – „კი, მაგრამ მეფე რომ ითამაშა?“
„მეფე სხვა არის, სტალინის რეზოლუცია იყო გიორგი სააკაძეზე და მე დავუშვებდი სააკაძე ავადმყოფს ეთამაშა?“…
საინტერესო არგუმენტია…  ფსიქიატრიულში ნაწოლს არ შეიძლებოდა ეთამაშა გიორგი სააკაძე და შეეძლო ეთამაშა წამებული მეფე… არ შეიძლებოდა ეთამაშა სააკაძე და შეეძლო ეთამაშა ვაჟა ფშაველა („აკაკის აკვანში“)…  27-28 წლის ჭაბუკს როლი „აართვეს“… სტალინის საყვარელ მსახიობს ასევე სტალინის საყვარელი მსახიობი, თან ბევრად გამოცდილი და სახელოვანი ხორავა დაუპირისპირეს…

კადრი ფილმიდან “გიორგი სააკაძე”, რეჟისორი – მიხეილ ჭიაურელი, ლუარსაბ II – სპარტაკ ბაღაშვილი.

კადრი ფილმიდან “გიორგი სააკაძე”, რეჟისორი – მიხეილ ჭიაურელი, ლუარსაბ II – სპარტაკ ბაღაშვილი.

კადრი ფილმიდან “გიორგი სააკაძე”, რეჟისორი – მიხეილ ჭიაურელი, ლუარსაბ II – სპარტაკ ბაღაშვილი; თინათინი – მედეა ჯაფარიძე.

კადრი ფილმიდან “გიორგი სააკაძე”, რეჟისორი – მიხეილ ჭიაურელი, ლუარსაბ II – სპარტაკ ბაღაშვილი; თეკლე – ლიანა ასათიანი.

სპარტაკ ბაღაშვილი 1944 წელს კინოსტუდიასთან არსებულ კინოსამსახიობო სკოლას ამთავრებს და პროფესიონალი მსახიობი ხდება. იტაცებს ლიტერატურა, მხატვრული კითხვა… და კვლავაც სტალინის საყვარელ მსახიობად რჩება: 1946 წლის ოქტომბერში სტალინი სპარტაკ ბაღაშვილს, აკაკი ხორავას და აკაკი ვასაძეს, თავის სიყრმის მეგობრებთან ერთად, სოჭში თავის აგარაკზე პატიჟებს…
აკაკი ვასაძე თავის მემუარებში დეტალურად გაიხსენებს სტალინის მასპინძლობის ამბებს… პირველსავე ვახშამზე სტალინი შემწვარი ბატკნის აქნისას იტყვის: „ისე არავინ მომწონს ჩვენს კინოში, როგორც ეს კაცი და აი, კიდევ ესა“. იტყვის და ხელს ჯერ ხორავასკენ გაიშვერს, შედეგ სპარტაკ ბაღაშვილისკენ. ხორავა თვალზე ცრემლმომდგარი ძლივს იტყვის სამადლობლოდ ორიოდ სიტყვას…
სპარტაკმა, ცოტა პათეტიკურად, მაგრამ გულწრფელად და ლამაზად მიმართა: „ჩვენ რა, ბატონო იოსებ, ჩვენი ქვეყნის ფესვი თქვენა ბრძანდებით, ჩვენ კი კენწეროები ვართ და იმიტომ ვყელყელაობთ და მაღლა-მაღლა ვჩანვართ“… (აკაკი ვასაძის მემუარებიდან). სტალინს ჩაეცინება – „აი, კიდევ ბატონოს მეძახის“…  სტალინი მეორე დღესაც მიიწვევს სიყრმის მეგობრებს და მსახიობებს სტუმრად. (აკაკი ხორავა ვეღარ ესტუმრება _ იმ დილით წავა სესიაზე მოსკოვში, არ იცოდნენ, სტალინი თუ კვლავ მიიწვევდა). სტალინი სტუმრებს რიწის ტბაზე წაიყვანს. შემდეგ კვლავ აგარაკი, კვლავ სუფრა, კვლავ უშუალო გულითადი მასპინძლობა და სტალინის საყვარელი,  სრულიად ახალგაზრდა – 32 წლის სპარტაკ ბაღაშვილი  სტალინს შებედავს: „ნება მიბოძეთ  „ოტელოდან“  რამდენიმე ნაწყვეტი წავიკითხო“.
აკაკი ვასაძის მოგონებიდან:  „ჩემს გაოცებას საზღვარი არ ჰქონდა, როდესაც მის კითხვას ვუსმენდი. ეს კითხვა არ იყო, ეს რაღაც საოცარი დემონსტრირება გახლდათ გულწრფელობისა და განცდის უშუალობისა… რომ დაასრულა კითხვა, ჩემდაუნებურად წამომცდა: „აფსუს, რომ ადრე არ შემხვედრიხარ სპარტაკ!“ ყოველგვარი ქვეტექსტის გარეშე წამომცდა ეს სიტყვები, მაგრამ სტალინს, ალბათ, მაინც სხვანაირად ჩაესმა, რომ ასე ჰკითხა:
– ეგებ დრამაში არ გღებულობენ, ბიჭო? ხელს ხომ არავინ გიშლის?
-არა, ბატონო, მე თავად არ მიფიქრია დრამაში მისვლა, კინოშიც შემთხვევით ამიყვანეს და ვეღარ მოვცილდი, შემიყვარდა კინოცა და მსახიობობაც.
– რატომ არ გიფიქრია მერე?  – დასძინა სტალინმა და აქეთ გადმოგვხედა,  – ჩვენი ცნობილი ტრაგიკოსი მესხიშვილი მომაგონა ამ დალოცვილმა.
ეჰ, მართლა ადრე რომ შემხვედროდა სპარტაკი და ჩემს სტუდიაში მიმეყვანა, მერე თეატრში რომ ემუშავა, ეგებ ნაკლები დავიდარაბა შეხვედროდა შემოქმედებითს გზაზე. თუმცა, თეატრში მეტი თუ არა ნაკლები ინტრიგნები არ არიან და სპარტაკის სათუთ ნერვულ სისტემას, მის საოცარ მგრძნობელობას იქაც მოარღვევდნენ. კაცი კი არა, რკინა უნდა იყო, შემოქმედებითს ცხოვრებასთან დაკავშირებულ ათას დავიდარაბას რომ გაუძლო თეატრსა და კინოშიც“!
საუბარი მესხიშვილზე გაგრძელდება და… სტალინი იკითხავს:  „არ შეიძლება, რომ სპარტაკმა თეატრში ოტელო ითამაშოს“?
სტალინი იკითხავს, მაგრამ ახალგაზრდა არტისტის წინ ისევ ქართული სცენის კოლოსია აზიდული – განთქმული ოტელო – აკაკი ხორავა… ვასაძეს გააციებს სტალინის წინადადებაზე, ისედაც დაძაბული აქვს ხორავასთან ურთიერთობა და… „ვაი, შენ ჩემო თავო, აკაკი მაინც აქ იყოს… ზუსტად ასევე რომ გადასცენ სტალინის ნათქვამი, მაინც რაღაცას მე მომაწერს და გამინაწყენდება. რა ვუპასუხო ახლა“? (ვასაძის მოგონებიდან). ღონეს მოიკრებს და სტალინს მოახსენებს – „რატომაც არ შეიძლება“ და… იქვე მოახსენებს, რომ თეატრს ამ როლზე გამორჩეული მსახიობი ჰყავს, რომ მისი ოტელო საქვეყნოდ არის აღიარებული… „ეგ ვიცი, ვიცი, აკაკი ხორავა. მაგრამ ის ხომ სულ სხვაა და ეს კიდე სულ სხვა იქნება. უსცენოდაც შეატყობს კაცი, რომ დიდად განსხვავდებიან. ამას თავისებურება ეტყობა და რატომ არ შეიძლება, თქვენებურად რომ გამოვთქვა, სპარტაკმა თავისი „ტრაქტოვკით“ ითამაშოს…“ – შეაწყვეტინებს სტალინი. – მართალს ბრძანებთ, ერთ თეატრშიც შეიძლება ერთი და იგივე როლის სხვადასხვაგვარი განხორციელება. მართლაც, კარგი პატრონის ხელში… წამიერად საკუთარ ფიქრებში წასულმა და სპარტაკის სასცენო შემოქმედებით შესაძლებლობებზე დაყურადებულმა უნებურად ჩავილაპარაკე ეს ბოლო სიტყვები. – მერედა შენ უპატრონე. – მოკლედ მომიჭრა. – მესმის, ამხანაგო სტალინ! სტალინმა თავისი „სათითე“ ასწია და სპარტაკი ადღეგრძელა, წინსვლა და შემოქმედებითი გამარჯვებები უსურვა.

სპარტაკ ბაღაშვილი

სტალინის ყურადღება საყვარელი მსახიობის მიმართ სადღეგრძელოთი არ იწურება: „შენ, ჩემო კარგო, დასვენება გჭირდება, აბა მითხარი, რამდენი წელიწადია რაც არ დაგისვენია?“ ახალგაზრდა მსახიობი გამოტყდება, რომ სპეციალურად დასასვენებლად არასოდეს წასულა. „ჰოდა უნდა დაისვენო“ – არის სტალინის პასუხი, შეთავაზებს ამოირჩიოს ნებისმიერი აგარაკი და ვისთან ერთადაც სურს დაისვენოს, მაგრამ ვარსკვლავი ჯიუტობს: „დასვენება რას მიქვიან, მუშაობა მინდა, რაც შეიძლება მეტი მუშაობა“… ბელადს ეტყვის, რომ „აკაკის აკვანში“ უნდა ითამაშოს. „ბიჭო, „აკაკის აკვანი“ არსად გაგექცევა, ჯანმრთელობას კი სწორედ მუშაობისთვის უნდა გაუფრთხილდე. შენ ჯერ დაისვენე და მერე უკეთ დაარწევ იმ „აკვანს“. – ეტყვის სტალინი. მსახიობი ისევ ცივ უარზე დგას… მუშაობა უნდა…
ვასაძის მოგონებიდან: „სტალინი ერთხანს დუმდა, მიაჩერდა სპარტაკს; თან მოალერსე, თან რაღაც უცნაურად შთამნერგავი მზერით და უფრო დინჯად, თითქმის დამარცვლით წარმოთქვა: „გაიგე, რომ შენ „აკვანზე“ მეტი გაქვს გასაკეთებელი; რომ მაგ შენს ნიჭს გამოვლენის ძალა, გამძლეობა სჭირდება და ამისთვის უნდა დაისვენო“. ამას რომ ეუბნებოდა სტალინი და თვალებში მისჩერებოდა, სპარტაკმა თვალები დახარა და თანხმობის ნიშნად თავი დაუქნია. „თუ თქვენ აგრე მიგაჩნიათ საჭიროდ, დავისვენებ“… მე მაშინ გამიკვირდა სპარტაკის ქცევა, მერე მასზე სიტყვა რომ ჩამოვუგდე ამხანაგ კანდიდ ჩარკვიანს, მოიარებით მიმანიშნა, შიზოფრენია ემუქრებაო და გულწრფელად შევწუხდი, ამ ნიჭიერი, ჯერ ახალგაზრდა კაცის საშინელი ავადმყოფობის გამო…“
იმ ღამეს გამთენიისას აიშლება სუფრა. სტალინი თავის სიყრმის მეგობრებს, აკაკი ვასაძეს და სპარტაკ ბაღაშვილს ეტყვის: „თქვენ ჩემთან უნდა დაგტოვოთ და დაგაძინოთ, ვინ იცის კიდევ როდის შევხვდებით ერთმანეთს და ეს ერთი ღამეც ახლობლურად ერთ ჭერქვეშ მოვისვენოთ“. უარს ვინ შებედავდა სტალინს… მაგრამ შებედა… სპარტაკ ბაღაშვილმა… „კადნიერებად ნუ ჩამითვლით, წყენად ნუ მიიღებთ ჩემს თხოვნას, ბატონო იოსებ, თქვენს გვერდით, ერთ ჭერქვეშ სუნთქვაც კი მიჭირს და გამიშვით, წავალ, თორემ ვგრძნობ მთელი ღამე ვერ მოვისვენებ, ძილი არ მომეკარება“. იტყვის და რამდენჯერმე მოიბოდიშებს თავაზიანად. სტალინი არ დააძალებს დარჩენას, გაუშვებს, მეორე დილით მოიკითხავს სპარტაკ ბაღაშვილს. „შეუძლოდ არის, ვეღარ გეახლათ“ – მოახსენებს კანდიდ ჩარკვიანი. „ეს ბიჭი, როგორც ჩანს, სერიოზულადაა ავად, უშველეთ რამე სანამ დროა…“ – იტყვის სტალინი…

 

კადრი ფილმიდან “ქაჯანა”.

კადრი ფილმიდან “ვედრება”, რეჟისორი – თენგიზ აბულაძე, ღვთისია – სპარტაკ ბაღაშვილი.

კადრი ფილმიდან “ვედრება”, რეჟისორი – თენგიზ აბულაძე, ღვთისია – სპარტაკ ბაღაშვილი.

კადრი ფილმიდან “ვედრება”, რეჟისორი – თენგიზ აბულაძე, ღვთისია – სპარტაკ ბაღაშვილი.

კადრი ფილმიდან “ბროწეულის ფერი” (“საიათნოვა”).

კადრი ფილმიდან “ხევისბერი გოჩა”, ხევისბერი გოჩა – სპარტაკ ბაღაშვილი.

სპარტაკ ბაღაშვილი ითამაშებს „აკაკის აკვანში“ – ითამაშებს სამ როლს – გამზრდელს, ესტატე მეწისქვილეს და ვაჟა ფშაველას და დაამტკიცებს, რომ გარდასახვის უბადლო ნიჭი აქვს. საერთოდ ყველა აღიარებდა მის ტალანტს, ის თამაშობდა ძალდაუტანებლად, ზედმეტი თეატრალობის გარეშე – როგორც შეშვენის კინოს ნამდვილ ოსტატს, მაგრამ აძლევდნენ პათეტიკურ, ზედმეტად თეატრალურ როლებს. ის მაინც ქმნიდა ღირებულ სახეებს და იყო ბუნებრივი ნამდვილ ფილმებში – აბულაძის „ვედრებაში“, ფარაჯანოვის ფილმებში, ელდარ შენგელაიას და თამაზ მელიავას „თეთრ ქარავანში“… სხვაგან კი რა ექნა, როცა სქემებს აძლევდნენ როლის ნაცვლად? თანაც, რატომღაც, ერთი აკვიატებით – ეთამაშა შეშლილი… ის არავინ გააკარა სცენას, სტალინის ბრძანება, ეთამაშებინათ ოტელო, არ შესრულებულა… მერე და მერე ის ეკრანიდანაც განდევნეს… რადიოში ბარათაშვილს კითხულობდა ადამიანურად, გულში ჩამწვდომად… სიკვდილამდე რამდენიმე წლით ადრე კი უკვე ქუჩაშიც კითხულობდა ლექსებს – ხალხი ხედავდა უკვე მართლაც ავადმყოფ მსახიობს, ხშირად მთვრალსაც… კითხულობდა გიორგი ლეონიძის, ლადო ასათიანის, მირზა გელოვანის ლექსებს… სწორედ ასეთს ნახავს რეზო ინანიშვილი. ინანიშვილი მოგვიანებით იტყვის: „შემომხედა და თავისი ბიბლიური ხმით მითხრა, ადამიანმა წინასწარ რომ იცოდეს რა ელის ცხოვრებაში, მას ვერავითარი ძალა ვერ გამოიყვანს დედის საშოდან…“

სპარტაკ ბაღაშვილი

დაიბეჭდა “პრაიმტაიმში”.

 

 

 

 

 

 

 

 

იური იარვეტი – ქართული კინოს ესტონელი გრაფი

მას არ ჰქონდა გამორჩეული, ძლიერი ხმა, საუბრობდა მშვიდად, აუღელვებლად, როგორც კინომცოდნეები აღნიშნავენ, თან ატარებდა სიჩუმეს… და მაინც, ჩვენთვის, ვისაც არ გვინახავს ესტონური ფილმები მისი მონაწილეობით, უცნობია მისი ხმა, „დათა თუთაშხიაში“ მას სხვა ახმოვანებს, ასევე სხვები ახმოვანებენ მას რუსულ ფილმებში. იური იარვეტი ესტონურ ოჯახში იზრდებოდა (ნაშვილები იყო), ძალზე ცუდად ფლობდა რუსულს და მას, რუსულ კინოში, მუდამ სხვები ახმოვანებდნენ.
1919 წელს, ტალინში დაიბადა. 19 წლამდე გეორგი კუზნეცოვი იყო, მხოლოდ 1938 წელს, როდესაც ესტონეთში აგორდა გვარ-სახელების გამოცვლის ტალღა, მან ესტონური სახელი და გვარი აიღო – გახდა იური იარვეტი.
როგორც ბიჭების უმეტესობა, ბავშვობისას იური იარვეტსაც სპორტი იზიდავდა. გატაცებული იყო ტანვარჯიშით, გატაცებული იმდენად, რომ ტალინის ჩემპიონიც გახდა. თეატრისადმი ინტერესს დიდად არ ამჟღავნებდა, თეატრთან ის სწორედ ტანვარჯიშმა დააკავშირა. სპორტულ დარბაზში შემთხვევით ნახეს ქორეოგრაფებმა და დაასკვნეს – ის შეძლებს ცეკვას. ასე მოხვდა 22 წლის იური იარვეტი ტალინის მუშათა თეატრის მოცეკვავეთა გუნდში, მალე კი ესტონეთის სახელმწიფო ანსამბლში. ბოლოს მოზარდმაყურებელთა თეატრის დასში ჩარიცხეს. თავიდან მასში მხოლოდ მოცეკვავეს ხედავდნენ, მალე პატარა როლებიც მიანდეს, მაგრამ ის დიდხანს არ დარჩენილა ამ თეატრში, ტალინის თეატრალურ ინსტიტუტს მიაშურა და დაამთავრა კიდეც 1949 წელს. სწავლის პარალელურად, ესტონურ პრესაში, კულტურის განყოფილებაში მუშაობდა, ასევე ესტონეთის რადიოში. ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ, როდესაც მთელი მისი კურსი, სამხრეთ ესტონეთში, პროვინციულ თეატრში წავიდა სამუშაოდ – განაწილებით, ის ტალინში, სწორედ რადიოში დარჩა. თანაკურსელებს მოგვიანებით შეუერთდა – რეჟისორის ამპლუაში. ორიოდე წელი იმ თეატრის მთავარი რეჟისორის პოსტიც ეკავა, მაგრამ ეს უფრო ხელოვნებაში საკუთარი ადგილის ძიების ხანა იყო, ვიდრე მისი ბოლო გაჩერება…
ის, როგორც მსახიობი, ტალინის ვიკტორ კინგესეპის სახელობის აკადემიურ თეატრში ჩამოყალიბდა. სცენაზე უეცრად არ აელვარებულა, როგორც მსახიობი, ნაბიჯ-ნაბიჯ, თანმიმდევრულად, შეუპოვრად იზრდებოდა.
თავს მუდამ თეატრის მსახიობად თვლიდა. სწორედ თეატრმა მოუტანა მას აღიარება ესტონეტში, სამშობლოს გარეთ მისი პოპულარობა კი უკვე კინოს დამსახურებაა.
36 წლის იყო კინოში პირველად რომ გადაიღეს. ალბათ, სწორედ ნაგვიანევი აღიარების „ბრალი“ იყო ის, რომ სუსტი სქესის ყურადღება სიკვდილამდე არ მოჰკლებია, ის უყვარდათ მაშინაც კი, როცა უკვე 70 წელს გადაცილებული იყო…

„მე თეატრის მსახიობი ვარ და მუდამ ასე დავრჩები. თეატრის ყველა მსახიობი უნდა თამაშობდეს კინოში. ყველა! კინოში ხედავ შენი შრომის ნაყოფს… თეატრში გეუბნებიან: „რა კარგია, რა კარგი ხარ“, შენ გჯერა ამის და ფიქრობ, რომ ეს მართლაც ასეა. კინოში ასე არაა, იქ შეუძლებელია ასეთი რამ. ახლო ხედი არ გატყუებს. კინოში ყველაფერი ისეა, როგორც ცხოვრებაში…“-აღნიშნავდა ის და კინო მისთვის ვარჯიშივით იყო, რომლისკენაც მას ფორმის შენარჩუნების სურვილი უბიძგებდა.
კინოში გვიან გამოჩნდა, არც შემდეგ იღებდნენ მაინცდამაინც ხშირად – 30-მდე ფილმშია გადაღებული, მაგრამ გადამწყვეტია არა ფილმების რაოდენობა, არამედ მის მიერ განსახიერებული როლების ხარისხი.
მისი შემოქმედება სავსეა ფანტაზიით, იუმორით, ტრაგიზმით. იარვეტის თამაში ძუნწია, პასიურია, მაგრამ ზუსტი. თითქოს არც თამაშობს, „არაფერს არ აკეთებს“, მაგრამ ამ „არაფრის კეთებით“ აკეთებს ყველაფერს. მას შეეძლო ეთამაშა ისე, რომ მისი სიცილიც კი, გაუნელებელი ტკივილისა და ღრმა შინაგანი ძვრების დამტევი ყოფილიყო, მის სიცილშიც კი ჟღერდა სევდა…

მიაჩნდა, რომ ყველაფერი ასაკთან, ცხოვრებისეულ გამოცდილებასთან იყო დაკავშირებული. „როდესაც ახალგაზრდები ვართ, გვიყვარს ჯაზი, გვემატება ასაკი და გვიყვარდება სიმფონია. მე, როგორც ჩანს, მათ რიცხვს მივეკუთვნები, რომელთაც სერიოზული ხელოვნება უფრო იტაცებთ, რომელიც გასაქანს აძლევს აზრს და აღძრავს ღრმა გრძნობებს. და წლიდან წლამდე უფრო და უფრო ტრაგიკული ვხდები, თუმცა კი, წმინდად „ტრაგიკული“, ჩემი აზრით, არც სცენაზე არსებობს, არც ცხოვრებაში. მსახიობი, რომელიც თავს მხოლოდ ტრაგიკოსად, ან მხოლოდ კომიკოსად მიიჩნევს, იზღუდავს თავს და საკუთარ შესაძლებლობებს. იღარიბებს თავის ნიჭს“.
ის ტრაგიკოსიც იყო და კომიკოსიც. თავადვე წერდა სკეჩებსა და ინტერმედიებს, გამოდიოდა ტელევიზიით, როგორც საესტრადო მსახიობი. სცენაზე სხვადასხვა დროს განასახიერა პოლონიუსი და კლავდიუსი – „ჰამლეტში“, კრეონი -„ანტიგონეში“ და… მეფე ლირი – „მეფე ლირში“.

კადრი ფილმიდან “მეფე ლირი”

კადრი ფილმიდან “მეფე ლირი”

კადრი ფილმიდან “მეფე ლირი”

„მეფე ლირის“ რეჟისორი, გრიგორი კოზინცევი იარვეტს არ მოიაზრებდა ლირის როლზე. იარვეტის კანდიდატურა კოზინცევს ასისტენტმა – ინა მოჩალოვამ შესთავაზა, რომელიც იარვეტთან „მკვდარი სეზონის“ გადაღებისას მუშაობდა. როლი მაშინ შესთავაზა, როდესაც იარვეტი ლენინგრადში იყო გასტროლებით – კლავდიუსს თამაშობდა „ჰამლეტში“. მაგრამ ინა მოჩალოვამ იარვეტი „დაალობირა“ არა ლირის, არამედ შეშლილი მაწანწალის ერთ პატარა როლზე. მით უმეტეს, რომ ამ როლის გახმოვანება არც წარმოადგენდა რუსულად ცუდად მოლაპარაკე იარვეტისთვის სიძნელეს, გმირს ტექსტის ნაცვლად წამოყვირებები ჰქონდა… იარვეტი დათანხმდა ამ პატარა როლზე, მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავდა, რომ მას ეს როლი სურდა… როდესაც კოზინცევმა არტისტს ჰკითხა, ვისი თამაში სურდა ფილმში, იარვეტმა წყნარი და მშვიდი ხმით მიუგო – „ლირის“. რეჟისორმა მას ყურადღებით შეხედა და აღმოაჩინა, რომ იარვეტს ძალიან დამახასიათებელი სახე და არაჩვეულებრივად მეტყველი, ნათელი, ცისფერი თვალები ჰქონდა.

კოზინცევმა მას მიანდო ლირის როლი. არადა, იარვეტს არ „ეცხო“ არაფერი მეფური, არც აღნაგობა, არც ხმა… მაგრამ პირველი გამოჩენა ეკრანზე და… ის მეფე იყო, თავით ფერხამდე, არა მარტო იმიტომ, რომ ის შენელებულად, ცერემონიულად მოძრაობდა, არამედ იმიტომ, რომ „მეფე იყო დაბადებიდან“…
როდესაც იარვეტის ნიჭის თავისებურებაზე საუბრობენ, ყოველთვის მიუთითებენ მის გრაციაზე. მისი ბედი თეატრში სწორედ გრაციუზულობამ, თანდაყოლილმა პლასტიკურობამ განსაზღვრა და ეს თვისება შერჩა სიკვდილამდე – მისი გმირები მუდამ ზუსტად და მუდამ ელეგანტურად მოძრაობენ ეკრანზე, მაგრამ, როდესაც საუბარია იარვეტის გრაციაზე, არავინ გულისხმობს მხოლოდ გარეგნულ გრაციას – საუბარია სულიერ გრაციაზე, მის ინტელიგენტურობაზე, დახვეწილობაზე. „გრაციოზულია მისი შინაგანი სამყარო“ – წერდნენ მასზე.
„მეფე ლირის“ გამოსვლის შემდეგ, ხელოვნებადმცოდნეებმა იარვეტი დაასახელეს საუკეთესო ლირად საბჭოთა კავშირში (რაც კი დადგმულა ომის შემდეგ).
1971 წელს, თეირანის საერთაშორისო კინოფესტივალზე, ლირის განსახიერებისთვის, იური იარვეტი წლის საუკეთესო მსახიობად აღიარეს, ფილმმა წარმატება მოიპოვა ჩიკაგოში, მილანში. 1975 წელს იარვეტს მიანიჭეს სსრკ სახალხო არტისტის წოდება…

საგულისხმოა, რომ გიგა ლორთქიფანიძემ გრაფი სეგედის როლზე სწორედ უკვე სახელგანთქმული, აღიარებული ლირი მოიწვია. როლების განაწილებაში, უბადლო გიგა ლორთქიფანიძე, არც ამჯერად შემცდარა.
იური იარვეტის გრაფი სეგედი იმდენად დამაჯერებელი, ზუსტი და უტყუარია, რომ შეუძლებელია არ მოექცე მისი განუმეორებელი ხიბლის ქვეშ. გრაფი სეგედის განსახიერებისთვის ქართული კინოს ესტონელმა გრაფმა სსრკ სახელმწიფო პრემია მიიღო… გარდაიცვალა 1995 წელს.

„რას აფასებთ ცხოვრებაში ყველაზე მეტად და რას არ დაუთმობთ არავის?“ – ჰკითხეს ერთ-ერთ ბოლო ტელეინტერვიუში. „თავისუფლებას“ – ახალგაზრდული გზნებით უპასუხა 70-ს გადაცილებულმა იური იარვეტმა.

კადრი ფილმიდან “დათა თუთაშხია”

დაიბეჭდა “პრაიმტაიმში”

რეზო შატაკიშვილი მშვენიერების ეტალონზე – თამარ ციციშვილზე

თავადის ქალი ჯერ გლეხის ქალი “გახდა” – მერე კი უეცრად კინოვარსკვლავი.

თამარ ციციშვილი 28 წლის, ახალგაზრდა პერსპექტიული მეცნიერი იყო, კინოში რომ მიიწვიეს გადასაღებად, ითამაშა დარიკოს როლი და გახდა – კინოვარსკვლავი. იმდენად პოპულარული რომ მილიციის თანხლების გარეშე, ქუჩაში სიარულსაც ვეღარ ახერხებდა. მის სილამაზეს ეთაყვანებოდა მაყურებელი, ის იყო მხატვრების, პოეტების მუზა, მას ხატავდნენ, უძღვნიდნენ ლექსებს…

“თუმც გლეხურ ჩითში ის იმალება,

მაინც მიაგნებს პოეტის თვალი,

სდგას სილამაზის გაბრწყინვალება

ხელში დამბაჩით თავადის ქალი,

რად უნდა ტყეში თოფი სახმარად,

სროლა, თავდასხმა, მალვა, მარადდღე,

მისი ხომ ერთი ღიმილიც კმარა,

რომ მთელი ჯარი განიარაღდეს” – ხოტბას ასხამდა გიორგი ლეონიძე…

თამარ ციციშვილი იქცა ქართველი ქალის ხატებად, სიმბოლოდ, ეტალონად – დახვეწილი მშვენიერების.

თამარის მამამ გერმანელი ქალი ოდესაში გაიცნო, იქორწინა და იქვე ოდესაში 1908 წლის 19 დეკემბერს შეეძინა ქალიშვილი. როდესაც გოგონას თამარს არქმევდნენ, რას იფიქრებდნენ რომ გამოხდებოდა ხანი და როცა ქეთევან მაღალაშვილს თამარ მეფის პორტრეტის დახატვას შეუკვეთავდნენ, აღიარებული მხატვარი სწორედ მათი ქალიშვილის სახეს და თამარის ფრესკას გამოიყენებდა თამარ მეფის პორტრეტის დახატვისას და ეტყოდა კიდეც თამარ ციციშვილს, შეგიძლია ჩათვალო რომ შენი პორტრეტიაო…

ქეთევან მაღალაშვილი “თამარ მეფე”

თამარმა 1925 წელს თბილისის ქალთა მერვე სკოლა დაამთავრა და უნივერსიტეტში ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე ჩაირიცხა, პარალელურად სწავლობდა კონსერვატორიაში, საფორტეპიანო განყოფილებზე და 1930 წელს დაამთავრა როგორც უნივერსიტეტი, ასევე კონსერვატორია. მუშაობდა სახელმწიფო მუზეუმში, პედაგოგიურ კვლევით ინსტიტუტში ლექტორად, ისტორიის მუზეუმში დღედაღამ სიგელ-გუჯრებსა და პალიმფსესტებს ჩაჰკირკიტებდა, სიკო დოლიძემ კინოში რომ მიიწვია მთავარ როლზე. განასახიერა დარიკო, დებიუტს არნახული წარმატება მოჰყვა, მაყურებელი აღაფრთოვანა იშვიათი გარეგნობისა და შარმის ახალგაზრდა ქალმა რომელიც ღირსეულ პარტნიორობას უწევდა აღიარებულ მსახიობებს სანდრო ჟორჟოლიანს, სერგო ზაქარიაძეს, შალვა ღამბაშიძეს. წარმატებული კინოდებიუტის შემდეგ, თამარ ციციშვილი მეცნიერებას ჩამოშორდა და კინოსტუდიის მსახიობი გახდა. “დარიკოს” “ვეფხისტყაოსნის” ერთ-ერთი თავის მიხედვით გადაღებული მოკლემეტრაჟიანი ფილმი “ქაჯეთი” მოჰყვა, სადაც თამარ ციციშვილი ნესტან-დარეჯანს ანსახიერებდა… შემდეგ იყო “დავით გურამიშვილი”, “აკაკის აკვანი”, “ქეთო და კოტე”, “ბედნიერი შეხვედრა”, “ჭრიჭინა”, “ბაში აჩუკი”…

კადრი ფილმიდან “დარიკო”

სწორედ თამარ ციციშვილისა და ნატო ვაჩნაძის შუაში მჯდარმა იხუმრა სტალინმა – ძლივს არ მეღირსა გლეხის ბიჭს თავადის ქალებში ჯდომა…

თამარ ციციშვილი 1950-59 წლებში მარჯანიშვილის თეატრის მსახიობიც იყო.

“ანტონიოს და კლეოპატრაში” ოქტავიას ასახიერებდა, სცენაზე პარტნიორობას უწევდა გიორგი შავგულიძეს, პიერ კობახიძეს, ვერიკო ანჯაფარიძეს.

თამარ ციციშვილი და ვერიკო კინოშიც ხშირად იყვნენ პარტნიორები. ამბობენ, რომ ერთხელ წაკამათებულან კიდეც – ვერიკოს უთქვამს: რა უნდა გელაპარაკო, ქართლელი ტეტია ხარ!

“ვერიკო, შენ რომ იცოდე რას ნიშნავს ტეტია, ალბათ არც გაიმეტებდი ჩემთვის” – იყო თამარ ციციშვილის პასუხი. ტეტია გულუბრყვილო, კეთილ, სიბოროტეს მოკლებულ ადამიანს ნიშნავს და ასეთი დიახაც რომ საამაყოა – სწამდა თამარ ციციშვილს.

კორნელი სანაძე “თამარ ციციშვილი”

ცეკვა “ქართული”

“დარიკო” 2 წლის გამოსული იყო ეკრანებზე, ჯანო ბაგრატიონმა რომ შესთავაზა ერთად ეცეკვათ “ქართული” ფოლკლორის ფესტივალზე, ინგლისში. თამარ ციციშვილი დათანხმდა ჯანო ბაგრატიონის თამამ გამოწვევას, ჯანო ბაგრატიონი ერთ კვირას ამეცადინებდა თამარ ციციშვილს ცეკვაში, ჯერ თბილისში უნდა წარმსდგარიყვნენ შესარჩევ კონკურსზე. წარსდგენენ. იმ დღეს ოპერის ლოჯაში ბერიაც იჯდა. ჯანო ბაგრატიონმა ცეკვისთვის ორიგინალური დასაწყისი დადგა – თამარ ციციშვილი შემოდიოდა და სცენას კვეთავდა – მარცხენა კულისიდან მარჯვენა კულისამდე, ციციშვილის სცენაზე გამოჩენას ტაშის გრიალით შეხვდა მაყურებელი, თამარ ციციშვილმა გადაკვეთა სცენა, გაჩერდა მარჯვენა კულისთან და…… ზურგშექცეული აღმოჩნდა იმ ლოჟასთან, სადაც ბერია იჯდა…

დასრულდა ბაგრატიონისა და ციციშვილის ნაცეკვი ქართული და არ ცხრებოდა ტაში. არ ცხრებოდა მანამ, სანამ თვით ბერია არ გადმოიხარა ლოჟიდან და არ მისცა დარბაზს ნიშანი გაჩუმების…

ბაგრატიონ-ციციშვილის წყვილმა კონკურსში გაიმარჯვა, უნდა გამგზავრებულიყვნენ კიდეც ფესტივალზე, მაგრამ მეორე დილით ბაგრატიონი თვითმფრინავში არ აუშვეს… მის ნაცვლად სხვა მოცეკვავე გააყოლეს თამარ ციციშვილს, მაგრამ უკვე ოდესაში კი უკვე თამარ ციციშვილიც აღარ აუშვეს გემზე…

თამარ ციციშვილი, ლადო გუდიაშვილი, ბაბო დადიანი

ქორწინება

ილია ჭავჭავაძის თანამოაზრე და უმცროსი მეგობარი, ცნობილი ექიმი და საზოგადო მოღვაწე მიხეილ გედევანიშვილი რამოდენიმე დარგის სპეციალისტი იყო – ფსიქიატრი, ნევროპათოლოგი, რენტგენოლოგი… სწორედ მან ჩამოიტანა პარიზიდან საკუთარი სახსრებით რენტეგენის აპარატი თბილისში. საგულისხმოა, რომ მანამ რენტგენის აპარატი არ იყო მთელს რუსეთის იმპერიაში. რენტეგენის აპარატის გარდა, ელქტროფიზიოლოგიური მკურნალობის აპარატურაც ჩამოიტანა, საკუთარი სახლის პირველ სართულზე საავადმყოფოც მოაწყო. სწორედ ამ საავადმყოფოში მუშაობდა მისი ვაჟი _ დიმიტრი გედევანიშვილი, შემდგომში აღიარებული ფიზიოლოგი, ბერიტაშვილის სკოლის წარმომადგენელი.

სწორედ იმ საავადმყოფოში მივიდა ულამაზესი ქალიშვილი – თამარ ციციშვილი აპენდიციტის ოპერაციის გასაკეთებლად. სწორედ მაშინ შეხვდნენ ერთმანეთს ახალგაზრდა, 26 წლის დიმიტრი გედევანიშვილი და 18 წლის თამარ ციციშვილი. მალე იქორწინეს კიდეც…

სწორედ თამარ ციციშვილს უნდა უმადლოდეს შთამომავლობა რომ შემოგვრჩა ფიროსმანის ფერწერული ტილო “შველი”. “შველი” თამარ ციციშვილმა სოფელ გლდანში ნახა გლეხის ოჯახში _ კედელზე ლურსმნით მიკრული და სთხოვა დაეთმო მისთვის. გლეხს არ დანანებია “თეთრი დუქნიდან” წამოღებული ნახატის ჩუქება… საყვარელი კინოვარსკვლავისთვის…

თამარ ციციშვილი ყოფილა სათნო, ბუნებით მშვიდი. ჰყვარებია სტუმრები, ყოფილა შესანიშნავი დიასახლისი…

გარდაიცვალა 1988 წელს – 80 წლის ასაკში… ბოლო ფილმი რომელშიც თამარ ციციშვილი გადაიღეს 1986 წელს გადაღებული “რობიზონიადა, ანუ ჩემი ინგლისელი პაპაა” – “დარიკოდან” ზუსტად ნახევარი საუკუნის შემდეგ გადაღებული ფილმი. ნახევარი საკუნის მანძილზე თამარ

ციციშვილი 26 ფილმში გადაიღეს… რაოდენ პარადოქსულიც არ უნდა იყოს, მსახიობს რომელიც დებიუტით კინოვარსკვლავი გახდა, დამსახურებული არტისტის წოდება მხოლოდ 45 წლის ასაკში მიანიჭეს, სახალხო არტისტობა რომ გაიმეტეს, თამარ ციციშვილი უკვე 72 წლის იყო…

დაიბეჭდა “პრაიმტაიმში”

დოპინგი, რომლის შეშხაპუნებაც ნებადართულია

ათი წლის წინ, „დილის გაზეთში“ ვმუშაობდი, 2001 წლის გაზაფხულზე „დილის გაზეთის“ რედაქტორის, ქალბატონ მანანა კარტოზიას ინიციატივით, სალონური შეკრებების გამართვა დავიწყე ორბელიანების უბანში, ტავერნა „მაიკოში“. ვიწვევდით ცნობილ მსახიობებს, სხვადასხვა პროფესიის საინტერესო პერსონებს და ტკბილ სუფრასთან ვმუსაიფობდით. შემდეგ ამ შეხვედრის სტენოგრამიდან ერთგვარი კოლაჟი, ასე ვთქვათ შეხვედრის „ტექსტური ანარეკლი“ მზადდებოდა და ქვეყნდებოდა „დილის გაზეთის“ ფურცლებზე.

ჩემი თაოსნობით ხუთი ამგვარი შეხვედრა შედგა, შემდეგ მეც წამოვედი „დილის გაზეთიდან“, ამ შეხვედრებს ერთ ხანს ქალბატონი მანანა დუმბაძე თაოსნობდა შემდგომ..

დღეს, ერთ–ერთი შეხვედრის ტექსტურ ანარეკლს გთავაზობთ…

მედეა ჩახავას მაშინ 80 წელი უსრულდებოდა და ის შეხვედრაც მას ეძღვნებოდა…

თქვენ შეაფასეთ რამდენი წლისაა მედეა ჩახავა

დაიბეჭდა “დილის გაზეთში” 2001 წლის  15 და 16 მაისის ნომრებში.

პირველი აბზაცი

დრომ ახლო ხედით მოგვიტანა ცხვირწინ სამწუხარო რეალობა – კინო ჩვენისთანა პატარა ერებისთვის ფუფუნებაა. რომც გადავუფრინოთ ამ ბედისწერას, მაინც ვერ ვიქონიებთ იმ კინოს, რომელიც შეძლებს, ჩვენში ჩაბუდებული თუ აფეთქებული არტისტიზმის შესაბამისად ჩვენი არტისტების წარმოჩენას. ეს ასე იყო მაშინაც კი, როცა ჩვენ გვქონდა ეს ფუფუნება. პატარა ქვეყნის პატარა კინომ (რომელსაც ჰქონდა დიდი ფილმები) მინიმალურადაც ვერ უზრუნველყო ამ ქვეყნის დიდი არტისტების პოტენციის რეალიზაცია. ამ არტისტებმა თავად შეძლეს წამიერად, კადრში ერთი გაელვებით ყოფილიყვნენ დიდი არტისტები. თან მათ პატარა ქვეყანას ხომ თეატრი მაინც ჰქონდა დიდი. დღეს დიდ არტისტს, მედეა ჩახავას დაბადებიდან 80 წელი უსრულდება. ის ყველას ახსოვს, ვისაც უნდა ახსოვდეს, ვისაც საერთოდ შერჩენია მეხსიერება. ის ყველას უყვარს, ვისაც უნდა უყვარდეს, ვისაც საერთოდ შეუძლია ვინმეს ან რაიმეს სიყვარული. ის მართლაც ბედნიერი ქალბატონია, როცა ასეთი სიყვარულია. “დილის გაზეთს” 12 მაისს არაორდინარული “ტუსოვკა” ჰქონდა, “ტუსოვკა”, რომელიც მედეა ჩახავას ეძღვნებოდა. და თვითონ ეს ფორმა კიდევ ერთხელ მაძლევდა საშუალებას, რაღაცნაირად დამებრუნებინა ის სითბო მისთვის, რომელსაც ის ყოველთვის ასხივებდა ეკრანიდან (სცენაზე ვერ მოვესწარი) თუ პირადად. სტანისლავსკი ერთ-ერთ გამოჩენილ ბალერინაზე წერდა, თუ როგორი სიამაყით ავსებდა ბავშვობისას იმისი შეგრძნება, რომ მას ახლო ურთიერთობა ჰქონდა ამ განთქმულ ბალერინასთან, რომელსაც სხვები მხოლოდ სცენაზე ხედავდნენ. თამამად შემიძლია სტანისლავსკის ვუთხრა ჩემი თაობის ჟარგონზე -“სეკა”. თემურ ჩხეიძემ თბილისში ჩამოიტანა სანკტპეტერბურგული “მაკბეტი” ყველაზე მაგარი ბილეთი მე მქონდა – ქალბატონმა მედეამ კარისკაცს უთხრა – “ჩემი შვილიშვილია”.

მეორე აბზაცი

ტავერნა “მაიკოში”, იქ ორბელიანების უბანში, ჩვენს ტუსოვკაზე ხალხმრავლობაა, ქალბატონ მედეასთან ერთად, ჩვენთან მობრძანდნენ ქალბატონი ლიანა ასათიანი, მაკა მახარაძე (მოგვიანებით შემოგვიერთდა), ნანი ჩიქვინიძე, ეკა ჩხეიძე, ნატო მურვანიძე, ანუკა მურვანიძე, ნიკა თავაძე, ივიკო მახარაძის მეუღლე – ნინო, კოტე მახარაძე -უმცროსი, დათა თავაძე და მედეას სხვა შვილთაშვილები. ტკბილ სუფრასთან ქალბატონ მედეას გვერდს ლიანა ასათიანი და ნატა მურვანიძე უმშვენებენ, იუბილარი ქალბატონი ნატას უპროტესტებს – მთელი ცხოვრება კაცები თავს დამტრიალებდნენ, ნიკა მაინც დამისვი ახლა გვერდით…ნატა ღიმილით უცვლის ადგილს ნიკას. ეკა ჩხეიძე ვერბალურ პრეფერანსს კურიოზით იწყებს.

ეკა ჩხეიძე: ტატა, რადიოში მქონდა პირდაპირი ეთერი, ვყვები ათას რამეს, როგორ დაგყავდი რეპეტიციებზე, ვიხსენებ მიშა თუმანიშვილს, მოვყევი მიშამ რომ მითხრა, ეგ მედიკოს სიცილიაო და ამ დროს რეკავს მსმენელი, ქალბატონი მედიკო ჩვენთვის რა იყო და, თაობა დაიზარდა და მე აქედან მადლობებს ვუხდი, აგრძელებს, ჩვენ ქალაქში არ ვიყავით,რომ ჩამოვედით, გავიგეთ რომ გარდაიცვალა და… ვიფიქრე რაღა ვქნა, ერთი კვირაა არ მინახია… მე ვუთხარი, ქალბატონო, მედიკო ცოცხალია და კარგად არის, სულ მალე ოთხმოცი წლის ხდება მეთქი, როგორ ქალბატონო მედეა ჯაფარიძე…. გადაცემა მიდის 40 წუთი, არა ჯაფარიძეზე არა, ჩახავაზეა ლაპარაკი-მეთქი…

მესამე აბზაცი

რეზო შატაკიშვილი: ქალბატონო მედეა, საიუბილეო განწყობა როგორი გაქვთ?

მედეა ჩახავა: იცი რა, დღეს შენ შემიქმენი ძალიან ბედნიერი განწყობილება – ჩემს გარშემო ჩემი უახლოესი ადამიანები არიან, რა თქმა უნდა ყველა არა, იმიტომ რომ ჩემი ოჯახი, მოგეხსენება რამხელაა, ბევრი გვაკლია, მაგრამ მადლობა ღმერთს, რომ საქმეში არიან და ამიტომ არ არიან დღეს აქ. ისე ოჯახშიც გვიჭირს ერთად თავმოყრა, თუ სასწაული მოხდა და თავი მოვიყარეთ, ვერც ვეტევით სახლში. რომ გითხრა რომ 80 წლის გავხდი და რაღაცას ვგრძნობ, არა, მე მგონია რომ ეს სხვაზეა ლაპარაკი, ვერ წარმოვიდგენ ვერაფრით. კი ასეო ისეო, გილოცავთო, მაგრამ რა ვქნა, არ მოდის ეს შეგრძნება. როგორ გგონია, თავს როგორ ვგრძნობ? როგორც 50 წლის ქალი, მე და მაკა, მე და ნანა ტოლები ვართ, ესენი კი ჩემი მეგობრები არიან. საერთოდ, ალბათ მარტო მე არ ვარ ასე. თუ ადამიანი, ღვთის მადლით, ჯანმრთელად არის და კიდევ რაღაცას აკეთებს, ეს არის ყველაზე დიდი ბედნიერება და ამიტომ ალბათ ვერ ვგრძნობ წლების სიმრავლეს. ან რა საჭიროა ამის გრძნობა, რა აზრი აქვს რამდენი წლის ხარ, როგორა ხარ – ეს არის მთავარი. გმადლობთ, კარგადა ვარ, ყველას ვუსურვებ რომ ეს პასუხი ჰქონოდეს ჩემს ასაკშიც და საერთოდაც. ახლა შეიძლება ვერ ვთქვა “მადლობთ, კარგადა ვარ”, მაგრამ მადლობთ, არა მიშავს, ისე რა, როგორც ყველა, ახლა ასეა მოდაში. სულ არ მინდა ამ წლებზე ლაპარაკი, როგორც გამოვიყურები ისე ვარ. რამდენი წლის ვარ, შენ შეაფასე ახლა. შენ თქვი, რამდენი წლისა ვარ. იცი რეზო, ისე უცბად გაირბინა დრომ, ყველაფერმა, იმ დროიდან დაწყებული ჩემო ლიანა, როცა შენ შეგტრფოდი, შენზე დიდი, რა თქმა უნდა, როცა “სააკაძეს” იღებდნენ და მე შენი “პადრუჟკა” რომ ვიყავი, ერთ რეპლიკას გეუბნებოდი და რა ძვირფასი იყო ის ფრაზა ჩემთვის, მონტაჟს ემსხვერპლა შემდეგ ეს რეპლიკა. აი, ჩემო კარგო, რაღაც-რაღაცები ჩაბეჭდილია ცხოვრებაში, მაგრამ მე არა ვარ ის პიროვნება, რომ უკან მოვიხედო და აჰ, რა დრო იყო, ოჰ, რა დრო იყო… რაც იყო, იყო, წავიდა და ახლა… აჰ და ოჰ რომ ვიძახო რა ეშველება, ამიტომ რაც იყო, მადლობა ღმერთს, ბედნიერი ქალი ვარ იმისთვის რაც იყო. ძალიან მძიმე წამებიც იყო ჩემს ცხოვრებაში, მაგრამ ესეც, ალბათ, აუცილებელი იყო, ყოველ შემთხვევაში მე მინდა დღეს დღევანდელი დღით ვიცხოვრო და ვიოცნებო ხვალინდელზე. დღევანდელი დღე ბედნიერი მაქვს,ხვალინდელზე ვიოცნებებ, რომ უკეთესი იყოს.

რეზო: ასეთი ოპტიმიზმი დღეს ახალგაზრდებს გვეუცხოება.

მედეა: ვერ გაგიგიათ, რატომ ვარ ასეთი ხასიათის?..

რეზო: არ გშურთ ქალბატონი მედეას ასეთი ხასიათი?

ნანი ჩიქვინიძე: ჩვენც გადმოგვდო ეს შემართება. უიმედობა, როგორც ასეთი, ჩვენს დიდ ოჯახში არ არსებობს.

მედეა: მოვნათლე, მოვნათლე…

ნანი: საერთოდ, როცა ადამიანი უიმედობას იჩემებს, მე მგონია რომ კეკლუცობს, იმედი – ეს არის აუცილებელი ატრიბუტი სიცოცხლისთვის.

მეოთხე აბზაცი

მედეა: მართალია. რეზომ ეს შეხვედრა მე მომიძღვნა და პრიორიტეტი მე მომაკუთვნა, მე მაინც მინდა დავიწყო რეზოთი. რეზო არის თავი და თავი ამ ლამაზი ამბის. დიდი მადლობა მინდა ვუთხრა რეზოს, “დილის გაზეთს”. რეზო რომ გავიცანი, სულ ჭყინტი იყო, ნიჭიერი, მაოცებდა თავისი მისწრაფებით – ეკეთებინა კარგი საქმე, თავისი საქმის საოცარი სიყვარულით, თავისუფალი პრესა ჰა და ჰა ისახებოდა, როგორ უყვარდა, როგორ ოცნებობდა… ასე, ჩემო რეზო, ბოლოში ყველა სვამს, დავთვრები და ვეღარ დავლევ…შენც ჩემი შვილიშვილი ხარ, ჭყინტობიდან გიცნობ. ამასწინათ დამირეკა, სად იყავი რეზო, სად დამეკარგე-მეთქი, ცოტა ხანი ამერიკაში ვიყავიო, გაიზარდა…გულწრფელად მოხიბლული ვამბობ ამას, დარწმუნებული ვარ, ჩემი შვილიშვილებისთვისაც ასე იქნება და ძალიან გამეხარდება თუ ასევე ახლოს იქნები მათთანაც, მომავალი თქვენია.

მკითხველს ვთხოვ, ეგოცენტრიკად ნუ მიმიჩნევს, დამინდოს. ეს ქალბატონ მედეას სურდა დაერღვია შაბლონი, თუმცა რომ გითხრათ, არ გამიხარდა-მეთქი, არ ვიქნები გულწრფელი. ქალბატონი მედეას ნათქვამი სადღეგრძელოს შემდეგ, რატომღაც მემადლიერებიან ამ სიყვარულისთვის, მე კი მგონია, რომ შენს სიყვარულზე ძვირფასი ისაა, როცა ამ სიყვარულის უფლებას გაძლევენ. მე კი მედეა ჩახავას ვადღეგრძელებ, როგორც დიდი არტისტული დინასტიის დედამთავარს, რომელმაც საჯაროდ, სცენასა თუ ეკრანზე, ატარა ეთნოსური ხიბლი, მუხტი.

ლიანა ასთიანი: ბევრი მეგობარი ჰყავს მედიკოს, მაგრამ…

მედეა: იქაც არის გამორჩეული.

ლიანა: მიმაჩნია, რომ ბევრზე დიდი ხნის მეგობარი ვარ და იმთავიდან, როდესაც გამოჩნდი სცენაზე, შენი თაყვანისმცემელი ვარ. ეს იმიტომ არა, რომ პიროვნულად მიყვარხარ, სიყვარული მე ჩემი შვილების ობიექტურ შეფასებაშიც ვერ მიშლის ხელს. მედეას თაყვანისმცემელი მთელი საქართველოა. მედეა, ძალიან ცოტა ხანი მახსოვს ჩემი ცხოვრების,როცა შენ არ იყავი ჩემს არეალში და არ ვიყავი შენი თაყვანისმცემელი და შენზე შეყვარებული პიროვნულად. ჰოდა ასე რა, ყველაფრით მდიდარი ხარ, კარგად იყავი, ჯანმრთელად, რაც მთავარია.

ნანი ჩიქვინიძე: მედეას განუმეორებლობა მის მიტევების უნარშია, მასთან არ რჩება წყენა, მას ძალუძს არც ახსოვდეს რა აწყენინეს, მიუხედავად იმისა რომ ფანტასტიკური მეხსიერება აქვს, საზოგადოდ. ტატა, შენ შინაგანად ხარ მდიდარი, და ამიტომაც ხარ დღესაც ასე ლამაზი. ასეა, მხოლოდ ღვთით ნაბოძებ სილამაზეს დრო შლის, თუ მისი მატარებელი სულიერად არ არის ლამაზი.

ანუკა მურვანიძე: დიდი მადლობა, ტატა, რომ არსებობ, დიდი მადლობა იმ სითბოსთვის, რაც შენგან მიგვიღია, მახსოვს რამხელა ბედნიერება იყო შენთან მოსვლა, არა მხოლოდ იმიტომ რომ ყველაფერი შეგვეძლო გვეკეთებინა, მახსოვს როგორ გიფუჭებდი პარფიუმერიას…

ნატა მურვანიძე: იმ დროიდან თხიპნაობს…

ეკა: ტატა, დღეს რომ მსახიობი ვარ, ნამდვილად შენი დამსახურებაა, ერთხელ მითხარი კიდეც – შენ ჩემი ძარღვის გაგრძელება ხარო… გმადლობ!

რეზო: ქალბატონო ეკა,

ეკა: ქალბატონო არაა…

რეზო: კარგით, ეკა, “დილის გაზეთიდან” თქვენთან იყო ერთ-ერთი შტატგარეშე კორესპოდენტი, რომელმაც შემდეგ რედაქციაში მოიტანა ინტერვიუ. პირველი შეკითხვა ასეთი იყო – რატომ აირჩიეთ მსახიობის პროფესია. იმ დღეს მორიგე რედაქტორი ვიყავი, გავთავხედდი, ავდექი და ინტერვიუ გადავაკეთე,- “ჰკითხო მედეა ჩახავას შვილიშვილსა და თემურ ჩხეიძის ქალიშვილს, რატომ გახდა მსახიობი, ელემენტარულად თავხედობაა”.

მეხუთე აბზაცი

რეზო: ნატო თქვენ არ ადღეგრძელებთ ქალბატონ მედეას?

ნიკა თავაძე: ეს კორდელიაა, რა საჭიროა…

ნატო: გახსოვს ტატა ზინა კვერენჩხილაძის ქმარი რომ გეძებდა?

მედეა: როგორ არა, დარეკა ივიკოსთან, ივიკომ უთხრა სახლში არ არის, ალბათ, თემურთან არისო, თემურთან დარეკა, ალბათ მაკასთან არისო, გადაირია კაცი, მედეაა თუ მეფე ლირიო. ლირისგან განსხვავებით, სახლიდან არც ერთს გავუშვივარ.

რეზო: ნატო, მედეას შემოქმედებიდან, როგორც მსახიობს რომელი როლი გაღელვებს?

ნანი: არ უნახია ნატოს მედეა სცენაზე, არ უნახია.

ნატო: როგორ არ მინახია, “გუშინდელნი” ნანახი მაქვს, “პეპოს” რეპეტიციებზე აივანზე ვიჯექი, მახსოვს, სხვანაირად მახსოვს.

რეზო: ამის გარდა, ჩანაწერებიც ხომ არსებობს?

ნანი: სამწუხაროდ, არ არის შემორჩენილი ფირზე მედეას საუკეთესო როლები თეატრში. მაშინ არ იყო ვიდეოგადაღება, მაგალითად, “როცა ასეთი სიყვარულია” არ არის ჩაწერილი.

რეზო: რადიოჩანაწერი ხომ არის?

მედეა: არაფერი არ არის.

რეზო: ნატო, მაშინ ასე ვთქვათ, რომელი როლის თამაშს ისურვებდი მედეას რეპერტუარიდან?

ნატო: არ ვიცი, არ მიფიქრია…

ეკა: ტურა-მ-ე-ლ-ააა

ნატო: არა, არ მიფიქრია ამაზე, ერთადერთი, რაც მართლა კარგად მახსოვს, ეს არის “პეპოს” რეპეტიციები. პატარა ვიყავი, აივანზე ვიჯექი ხოლმე. მე საერთოდ არ მინდოდა მსახიობობა, არ ვუყურებდი ამ რეპეტიციებს, როგორც ჩემს მომავალ პროფესიას, რომ შეყვარებული ვარ თეატრზე და სცენაზე მინდა რომ აღმოვჩნდე. უბრალოდ, ეს იყო ცხოვრების შემადგენელი ნაწილი.

ეკა: უბრალოდ, ვერსად დაგტოვეს, თქვი...

ნატო: ეგეც თავისთავად. მახსოვს მედიკოს, ეროსის და დოდო ალექსიძის ტრიო. რა ხდებოდა იქ, მერწმუნეთ, არავის გინახავთ ისეთი “პეპო”, ფეხზე ვეღარ იდგნენ, იხოცებოდნენ სიცილით.

ამ დროს უზარმაზარი თაიგულით შემოდის მაკა მახარაძე, მეგობრებთან ერთად, რომელთაც ქალბატონი მედეა შვილობილებად იხსენიებს. მაკა უსწორებს -შვილები. მაკა მახარაძეს “ჰეპი ბერს დეი თუ იუ”-ს სიმღერით შემოჰყვნენ მედეას შთამომავლები, რომლებიც “მაიკოს” ეზოში ონავრობდნენ.

მეექვსე აბზაცი

რეზო შატაკიშვილი: იქნებ გაიხსენოთ, როგორ ხვდებოდა ქალბატონი მედეა ამ დიდ ოჯახში ახალი ოჯახების შექმნას, შვილიშვილების გათხოვებას?

ნანი ჩიქვინიძე: ვინ ეკითხებოდა მედეას…

ნატო მურვანიძე: პირდაპირ სიძეების შეყვარებაზე გადადიოდა.

მედეა ჩახავა: არასოდეს ვყოფილვარ ჭკუის მასწავლებელი, თვითონ უნდა ასწავლონ ერთმანეთს ჭკუა, უბრალოდ, მოხარული ვარ მათი ბედნიერების.

ლიანა ასათიანი: თვითონ, თორემ შენ რაც უნდა ურჩიო…

ნანი: ბედნიერებაა, უცხო სხეულებიც რომ ერთი ჭკუის, ერთი აზრის, ძირითადად, ერთ ენაზე მოსაუბრე ადამიანები შემოვიდნენ ჩვენს ოჯახში.

მედეა: მე და ნინუკა ერთად ვცხოვრობთ, ეს სულ სხვა რაღაცაა, სტუმრად რომ მოვლენ შენთან – სულ სხვა. ნინუცა სხვა პროფესიისაა, მაგრამ მის სპეციალობას ჩემთვის პრობლემა არასოდეს შეუქმნია, რჩევის გარდა, რომელი წამალი უნდა მივიღო. ნინუკას ჩემგან რაღაცა, ალბათ, სწყინს, მაგრამ ეს ის ადამიანია, რომელსაც შეუძლია, ამას მოერიოს და არ გახადოს ტრაგედიად. ნინუკას გამოვყოფ, რადგან ერთად ცხოვრება პატარა ამბავი არ არის.

ნატო: ნინუკა, საერთოდ, არაჩვეულებრივი ადამიანია, როგორ შეიფერა?..

მედეა: ჩემს ხელში გაიზარდა.

ნატო: ნინუკა, რამდენის იყავი?..

მედეა: შემომატებულ წევრებშიც გამიმართლა, ამაშიც ბედი მაქვს.

ნატო: იცი, რა მინდა მოვყვე, მეცხრე კლასში ვიყავი, მედეამ რომ ლონდონიდან ჩამოიტანა თეთრი, ძვირფასი, უამრავმაქმანიანი ქსოვილი.

მედეა: მეტრში 30 სტერლინგი მივეცი, ჩემთვის დიდი ფული იყო.

ნატო: მედეამ გამოაცხადა, ამისგან საქორწინო კაბა უნდა შეგიკეროთ და ყველა შვილიშვილი იმ კაბით უნდა გაგათხოვოთო. მე და ეკა თითქმის ერთდროულად გავთხოვდით, არც ერთს შეგვიკერავს იმ ნაჭრით კაბა.

ეკა: ყველა შარვლებში გავთხოვდით.

ნატო: არა, მე ბოლოს ჩამომიტანეს კაბა.

მედეა: ისევ ისე მიდევს ის ნაჭერი, მაგას ვინ ჩივის, ძვირფასი გვირგვინიც ჩამოვიტანე, იმაზეც წიხლი მიკრეს…

მეშვიდე აბზაცი

მაკა მახარაძე: ბაზარში ვარ, ვიყიდე ყველი, გამყიდველი ქალი მეძალავება – სულუგუნიც იყიდეო. არ მინდა ამდენი, ვეუბნევი. ნახევარ კილოს მოგცემო, გადამეკიდა, თუ არ მოგეწონება, აქ ვდგავარ ყოველთვის, ხალი მაქვს აგერ, შუბლზე, მეგრელი ქალი ვარო. მეც მეგრელი ვარ სანახევროდ, დედა მყავს მეგრელი-მეთქი, ვუთხარი. საიდან არისო, სერგიეთიდან-მეთქი. ოჰ, მეც იქვე ვარ ბანძიდან, რა გვარის ქალია დედაშენი, მეკითხება. ჩახავა-მეთქი. როგორი არტისტია ის მედეა ჩახავა, კაცო! მეუბნება. დედაჩემია-მეთქი, ვუმტკიცებ. რას ლაპარაკობ… არ დაიჯერა. ეკას რომ ეთქვა, ულაპარაკოდ დაიჯერებდნენ. ბოლოს, მთლად არ გამწირეს, დამიჯერეს. ჩვენ დიდი სიყვარული გადაეცი, თუ მისი გოგო ხარო. თუ ხარო…

ნანი: ფასი თუ დაგიკლო მედეას ხათრით?

მაკა: არა, ამ ფონზე აღარც დამიწყია ვაჭრობა.

მერვე აბზაცი

მაკა: დათა მეუბნება, რა არის, რა იშვიათად დავდივართ ტატასთანო. რა ვქნა, არ გამოდის-მეთქი. იცი, როგორ მიყვარს ტატა, შენ ისე არ გიყვარსო. დათა, ხომ იცი, ვერ გავზომავთ სიყვარულს-მეთქი. ჰოდა, მე ასე მგონია, შენ ისე არ გიყვარს, როგორც მეო.

ნანი: ბავშვებს დედაც უყვართ, მამაც, მაგრამ “თიში” სჭირთ ბებიებსა და ბაბუებზე, ასევე პირიქით.

ლიანა: მე არანაირი “თიში” არ მჭირს.

მაკა: ნინო რომ აქ იყო, პატარა, არ გქონდათ “თიში”?

ლიანა: ნინი? არა, მე ჩემს შვილებზე მჭირს “თიში”.

მედეა: რასაკვირველია, მაგრამ პატარებს ჭკუიდან გადავყავარ.

ლიანა: მასე, ლეკვი რომ ლეკვია, შეიძლება, იმან გადაგიყვანოს ჭკუიდან.

მეცხრე აბზაცი

რეზო: ქალბატონო მაკა, ქალბატონი მედეა ამბობდა, მე და მაკა ტოლები ვართო.

მაკა: ყოველ შემთხვევაში, 80 წლის არანაირად არ არის. გარეგნობას არ ვგულისხმობ, უნიკალური მეხსიერება აქვს, მე ვსვამ “ბილობილს”, იმიტომ, რომ მჭირდება, დედას არ სჭირდება.

ნანი: მეც მომიტანეთ ეგ “ბილობილი”, არ შეიძლება?

ეკა: “ბილობილი” იცი, რომელია? – რეკლამაში შარვალი რომ რჩება.

ლიანა: ბიძაჩემი 90 წლის იყო, სადოქტორო დისერტაცია რომ დაიცვა.

მაკა: ვაიმე, გავგიჟდი.

მედეა: და სახლის შენება რომ დაიწყო.

ლიანა: გინესის წიგნშია შესული. სიგარეტი არ გაუგდია ხელიდან, ღამეც კი ეწევა. ახლახან გაათხრევინა 500 მეტრის სიღრმის ჭა. ახალგაზრდობაში ოთხმოცის კი არა, ორმოცდაათი წლის ადამიანი ჩამოწერილი მეგონა. იყო დრო…

მაკა: ყველგან ვამბობ ამაყად, რომ მედეა ოთხმოცის ხდება. ისეთი რეაქცია აქვს ყველას?! გუშინ მერაბ თავაძე ვერაფრით დავაჯერე, არ არსებობს, იმატებსო.

ნანი: მაკა, იცი რა მაგიჟებს, ხანდახან ეკრანზე ისე ვჩანვარ, გამოსვლა აღარ მინდა.

მედეა: მეც აღარ მინდა.

ნანი: კარგი, ტატა, რას ლაპარაკობ, ზოგჯერ ისე კარგად გიღებენ.

მეათე აბზაცი

რეზო: ქეთო ტაბაღუა როგორ არის, ქალბატონო მედეა?

მედეა: გმადლობ, კარგად. მიხარია რომ გამიხსენა კოკა ყანდიაშვილმა, გაახსენდა, რომ მე ვარ მსახიობი, რომ მე არაფერს ვაკეთებ – არა ვარ თეატრში, არსად, ალბათ, ისიც, რომ მე ვარ ნახევრად მშიერი. ძალიან მადლობელი ვარ მისი, ამ როლმა ისევ დამაახლოვა მაყურებელთან. მაყურებელს, თურმე, კიდევ უხარია ჩემთან შეხვედრა. სისულელეს ვამბობ ეკრანიდან თუ სიბრძნეს, რა თქმა უნდა, მაინც გულმოწყალედ მიყურებს და ეღიმება. ზოგი, ალბათ, ფიქრობს, საწყალი რა როლს თამაშობსო. მე ასე არ ვფიქრობ, ამაყად ვასრულებ ამ როლს, როლებს ჩემს ასაკში არ არჩევენ.

რეზო: მაყურებელი მინდა დაგილოცოთ, ქალბატონო მედეა.

მედეა: ჩვენი ხელობა უმაყურებლოდ წარმოუდგენელია. მადლობელი ვარ ჩემი მაყურებლის იმ თანადგომისთვის, იმ თანამონაწილეობისთვის ჩემს სპექტაკლებში, იმ აუარებელი სიხარულისთვის, რაც მე მათგან მიმიღია ცხოვრებაში. გაოცებული ვარ მათი ჩემდამი სიყვარულით. ჩემი შვილები მეუბნებიან, დედა, ბაზარში იარე, უფასოდ გაძლევენო.

მაკა: ვეხვეწებით, მაგრამ რა გინდა, არ დადის.

ლიანა: ბაზარში კი არა, პურზე არ ჩადის, მე მეუბნება, რა არის, ბაზარში რომ დადიხარო.

მედეა: იმ დღეს ნინუკამ შემათრია მაღაზიაში.

მაკა: მერე, ხომ კარგი იყო?

მედეა: გადასარევი ჯემპრე მაჩუქეს.

ლიანა: კარგი, კაცო…

მაკა: იარე, იარე.

მედეა: იშვიათად რომ დავდივარ, იმიტომ მასაჩუქრებენ, ყოველდღე რომ ვიარო…

ნანი: თემური და გოგი ქავთარაძე გორში იყვნენ, გოგიმ უთხრა, წამო, ბაზარში შევიდეთ, კაპიკებში მოგვცემენო. ქართლელები ხომ საშინელი დამწვრები არიან, “შენ გენაცვალე, შენა, რა კარგი ბიჭები ხართ”… სამმაგ ფასში მიჰყიდეს.

მედეა: კაცები რომ იყვნენ, იმიტომ.

რეზო: მაყურებლისთვის ერთი სიხარულია, ქუჩაში მსახიობს შემთხვევით რომ გადაეყრება.

მედეა: ჩვენს პროფესიას ახლავს ასეთი ბედნიერება.

ნანი: მაგას მაინც კინო და ტელევიზია აკეთებს.

ლიანა: კინო ვეღარ ახერხებს.

მედეა: ლიანა, ძველ ფილმებს რომ აჩვენებენ, აუცილებლად მოსდევს ზარები.

ეკა: იმიტომ, რომ აჩვენებენ ტელევიზიით. თეატრი ხომ, საერთოდ…

რეზო: რატომ, თეატრს სტაბილურად დაუბრუნდა მაყურებელი.

ეკა: გასაგებია, მაგრამ უცბად ისეთი ვინმე გეტყვის, რომ საერთოდ არ ვყოფილვარ თეატრში…

მეთერთმეტე აბზაცი

ლიანა: ნანი, ერთი-ორი სიტყვით, ამერიკული შთაბეჭდილებები გაგვიზიარე…

ნანი: ვნახე “მოთამაშე”, დოსტოევსკის მიხედვით.

ლიანა: მარინის თეატრის ეს დადგმა მოსკოვში, დიდ თეატრში ვნახე.

ნანი: ეს სრულიად სხვა სპექტაკლია, სრულიად შეიცვალა დეკორაცია, ვიზუალურმა მხარემ რადიკალურად შეცვალა სპექტაკლი, უზარმაზარი მაგიდაა სცენაზე, მოთამაშეები ჩანან, როგორც ვირთხები, მერე იზილებიან ერთმანეთში, მაგიდაზე მოძრაობენ, ორგიასავით აწყობენ.

ლიანა: “მეტროპოლიტენთან” იქვეა “ევერი ფიშერ ჰოლი”, იქ არის ლექსოს საკონცერტო. ახლა რა მიუზიკლი გადის?

ნანი: “ლაიფ სითი”.

ლიანა: არ ნახე, მერე?

ნანი: ვერ მოვახერხე.

ლიანა: ბროდვეიზე აღარ გადის “ქეთს”?

ნანი: უკვე მოხსნეს, იუბილე გადაუხადეს და მოხსნეს.

მაკა: აღარ არის დრო, რამდენი წელი გადიოდა…

ეკა: იცვლება, მაკა, შემადგენლობა.

მაკა: ბროდვეიზე გადიოდა რომელიღაც მიუზიკლი, რომელშიც ერთი მსახიობი გამოდიოდა შიშველი. წარმოიდგინე, წლების მანძილზე, ყოველდღე გამოდიოდა შიშველი.

ეკა: მაკა, იმ მსახიობს იმდენს უხდიდნენ, შიშველი კი არა…

ნანი: მაკა, “ბალეტ სიტი”-ში ვნახე ფანტასტიკური საბალეტო სპექტაკლი, ვამბობდი კიდეც, მე რა მინდა აქ, მაკა უნდა უყურებდეს- მეთქი. “მეტროპოლიტენ ოპერაში” ვნახე “ტრისტანი და იზოლდა”, ლივაინი დირიჟორობდა. დრამაზე მინდოდა წასვლა და ყველამ ერთხმად მითხრა, დროს ნუ დაკარგავ, ზესტაფონის თეატრი მოგენატრებაო. საშინელი მდგომარეობაა, ახლა მთელი მოძრაობაა დიდი მსახიობების, რომ ნიუ-იორკში დრამის ერთი ხეირიანი თეატრი დაარსდეს.

რეზო: ბროდვეიზე თეატრები ისეა ჩამწკრივებული, როგორც ჩვენთან “ბუტკები”.

ეკა: თან ისე, დიღომში რომ არის.

მეთორმეტე აბზაცი

მაკა: რეზო, მიხარია, რომ ასე ლამაზად გაიხსენე დედა, შეიძლება, ასეთი რამ აზრად მოგივიდეს და არ გააკეთო, ან ვერ შეძლო, მადლობ ამისთვის, შენ და “დილის გაზეთს”.

მეცამეტე აბზაცი

მედეა: მე არ ვიცი, კონკრეტულად ვინ არის ჩემი მაყურებელი. გუშინ მირეკავს ქალბატონი და მიხსნის სიყვარულს, თეატრალური ინსტიტუტის სპექტაკლებიდან მოყოლებული, არ გამომიტოვებია თქვენი არც ერთი სპექტაკლიო, ” ესპანელი მღვდელი”, “როცა ასეთი სიყვარულია” 32-ჯერ ვნახეო.

ლიანა: მოცლილი ყოფილა.

მედეა: იცითო, ამ ხნის ქალი ვარ და ასე ცოცხლად ვატარებ თქვენდამი სიყვარულსო. ამ ქალის არსებობა ამდენი ხანი მე ხომ არ ვიცოდი, ახლა მითხრა შეწუხებულმა, ალბათ, თქვენი იუბილე ჩატარდება, როგორ მოვხვდეო.

ეკა: ნუ ნერვიულობ-თქო, ვერ უთხარი?

მედეა: დავაწყნარე, არაფერი ტარდება-მეთქი. ვერ დავაჯერე, რომ ჩემი იუბილე არ იმართება. მე განებივრებული ვარ მაყურებლის სიყვარულით. იცი, ამას ვერ შევეჩვიე, ყოველთვის ისე აღვიქვამ, როგორც ახალ რაღაცას. აი, რა მაახალგაზრდავებს მე, მათგან შეშხაპუნებული დოპინგი, რომელიც აკრძალული არ არის – რაც მეტი იქნება, უკეთესია.

რეზო შატაკიშვილი დიდ სესილია თაყაიშვილზე

მოდი და წავიდეს ხელოვნება იმის ზევით, რასაც სესილია თაყაიშვილმა მიაღწია ოლღა ბებიას სახის შექმნით

რეზო შატაკიშვილი

(დაიბეჭდა “პრაიმტაიმში”).

თავის დროზე ილია ჭავჭავაძე ნატო გაბუნიაზე წერდა: ამის ზევით ხელოვნება ვერ წავაო. მოდი და წავიდეს ხელოვნება იმის ზევით, რასაც სესილია თაყაიშვილმა მიაღწია ოლღა ბებიას სახის შექმნით.
სესილია თაყაიშვილი – ყველას ბებია ოლღა, ასინეთა, მარადია, მოხუცი ბუღალტერი. ყველას, ვისაც ნახევარი საუკუნისთვის არ გადაგვიბიჯებია, ის მხოლოდ კინოდან გვახსოვს, რადგან სცენა მან თითქმის ნახევარი საუკუნის წინათ მიატოვა – მაშინ, როცა დიდების ზენიტში იყო.

მეოცე საუკუნის დასაწყისის ბათუმი. თაყაიშვილების ოჯახი. სტუმრები ბლომად. ლეგენდარული ექვთიმე თაყაიშვილიდან – სოფლელ ნათესავებამდე. მათი გამოჩენა და თაყაიშვილების ანცი გოგონა სესილია – ისუსება. აკვირდება სტუმრებს. მათ  მზერას, სახეებს, მიმიკას, ჟესტებს, დაკოჟრილ ხელებს, ღიმილს… სტუმრები მიდიან და იწყება თეატრი სარკესთან. ხან ერთ სტუმარს განასახიერებს, ხან – მეორეს. მაყურებლის წინაშე 7 წლის ასაკში წარდგება – შინაური წარმოდგენა, როლი? – ყვავილის. სარკის წინ დაოსტატებული სესილია საშინლად ღელავს. კარგავს მადას. თავს ანებებს თამაშსა და გართობას. თვალსაც არ მოხუჭავს სპექტაკლის წინაღამეს. იმდენად აგზნებულია, რომ დასახმარებლად ექიმს უხმობენ… მალე კი სესილია უკვე ნამდვილ სცენაზე დგება. ბათუმის თეატრში ჰაუპტმანის “ჰანელე” იდგმება, სესილია სხვა ექვს ბავშვთან ერთად ანგელოზს თამაშობს. დავალება თან მარტივი, თან რთული – ბავშვები გაუნძრევლად უნდა იდგნენ ჰანელეს მინის კუბოსთან.
ფარდა გაიხსნა და ძლივს შეკოწიწებული დეკორაცია სესილიასთვის ზღაპრულ სამყაროდ იქცა. დასრულდა სპექტაკლი, იყო ტაში, ყვავილები… დარბაზი დაცარიელდა, სესილია კი ისევ ანგელოზის ქანდაკებასავით გაუნძრევლად დგას სცენაზე…
სესილია 8 წლისაა. ოჯახი თბილისში გადმოდის საცხოვრებლად. თეატრი. სპექტაკლი “ღალატი” – შთაბეჭდილება გრანდიოზული და ამიერიდან თეატრისთვის ღალატი წარმოუდგენელია სესილიასთვის. 16 წლისა ფაღავას სტუდიაში ჩააბარებს. ამ სტუდიას ცოტა მოგვიანებით სტუმრად სტანისლავსკი ეწვევა – სამხატვრო თეატრი თბილისშია საგასტროლოდ. სტუდიელები სტანისლავსკის აწონებენ თავს – უკითხავენ ლექსებს, იგავ-არაკებს, უჩვენებენ პანტომიმებს. სტანისლავსკის ყველაზე მეტად ის პანტომიმა მოეწონება, სადაც სესილია შინაბერას ასახიერებს. თავისთან მიიხმობს, შეაქებს, თავზე ხელს გადაუსვამს… თუმცა, სესილია არასოდეს არ ჩათვლის თავს სტანისლავსკის სისტემის მიმდევრად. მას ერთის სწამდა – კოტე მარჯანიშვილის. მოგვიანებით, სწორედ ამიტომაც მიატოვებს რუსთაველის თეატრს და სანდრო ახმეტელს. სხვა არტისტებისგან განსხვავებით, მას არც კონფლიქტი ჰქონია ახმეტელთან, არც მის დაღუპვაში გასვრილა და არც სიკვდილის შემდეგ ულანძღია. სიცოცხლის ბოლომდე, პედაგოგებად მარჯანიშვილსა და ახმეტელს მიიჩნევდა, მაგრამ მაინც წავიდა ახმეტელისგან. წავიდა იმიტომ, რომ მისთვის, როგორც არტისტისთვის, მარჯანიშვილის ესთეტიკა უფრო ახლობელი იყო, ვიდრე ახმეტელის გმირულ-რომანტიკული სულისკვეთება და დაუოკებელი ლტოლვა მონუმენტურისკენ. მარჯანიშვილთან ის სხვა რამის გამოც წავიდა. წავიდა იმიტომ, რომ მარჯანიშვილთან წავიდა მისი მეუღლე ვასო გოძიაშვილი. ისინი ჯერ სცენაზე იყვნენ ცოლ-ქმარი. ჯერ კიდევ სტუდიაში. გორგო ფულდის “ვირის ჩრდილში” ვასო გოძიაშვილი მევირეს თამაშობდა, სესილია – მის ცოლს. მერე ცხოვრებაშიც მისი ცოლი გახდა, მაგრამ მალევე დაშორდნენ. სესილიამ მარტო გაზარდა ბიჭი. აღარ გათხოვილა. იმ დიდი სიყვარულის ერთგული დარჩა. თბილისში ფეხს აიდგამს ლეგენდები სესილიას პატიოსნებასა და ზნეობრივ სისპეტაკეზე.

სესილია თაყაიშვილი, დათო გოძიაშვილი, ვასო გოძიაშვილი

თუმცა, იგი არც ციციკორედ მოევლინება ვინმეს, არც პურიტანად. მეტიც, დღემდე იხსენებენ, თუ როგორ იხილავდნენ თეატრში ერთი ბოჰემური ცხოვრების მქონე უკიდურესად ნიჭიერი მსახიობი ქალის თეატრიდან გაშვების საკითხს და იმასაც, რაც მაშინ თქვა სესილიამ – თეატრში უნიჭო “მასეთების” (ბოზების) მეტი რაა, მაინცდამაინც ნიჭიერი რომ არ გააგდოთო?! გაგდებას რაც შეეხება, თვითონ სესილია ერთხელ მარჯანიშვილმა რეპეტიციიდან გააგდო – “უნიჭო-უნიჭოს” ძახილით. სესილია ვერ გუობდა მაგიდასთან მუშაობას, თავს შებოჭილად გრძნობდა. აი, სცენაზე ასვლის შემდეგ კი… მას სხვადქცევის სხვა გზა ჰქონდა. გმირი გარედან უნდა დაენახა – როგორ დადიოდა, როგორ საუბრობდა. ხელი ჩაევლო მისი ხასიათის არტერიისთვის და ჩაებერა სული. შთამბეჭდავი და დაუვიწყარი სახე შეექმნა. როლები ძირითადად ეპიზოდური ჰქონდა, თან უმეტესად წყალწყალა პიესებში, მაგრამ რა? მაყურებელთან ხომ არ დაიწყებდა წუწუნს დრამატურგის უნიჭობაზე, ან რეჟისორზე, ეს როლი რომ მისცა? ამიტომაც მთელი გატაცებით ქმნიდა სხვადასხვა სახეებს და მისი “პაიკი” როლები იმ “პაიკად” გვევლინებოდნენ – ლაზიერი რომ ხდება მაყურებლის წინ.

ძიძა შექსპირის "რომეო და ჯულიეტაში"

ბახუ მესუდუ "შამილი"

აი, წუწუნით კი ამბობენ, რომ ძალიან ბევრს წუწუნებდა, იმდენად ბევრს, რომ სხვა მსახიობებს ხან საერთოდ უკარგავდა მუშაობის ყოველგვარ ხალისს. წუწუნებდა როლის მიცემისას, ცდილობდა “როლიდან დათესვას” – ითხოვდა შეცვლას, მინიმუმ დუბლიორის დანიშვნას მაინც. მერე წუწუნებდა რეპეტიციებზე, ამუნათებდა დრამატურგს, ვიშვიშებდა, რომ როლი არ გამოსდიოდა… ბოლოს კი სცენაზე სასწაულებს ახდენდა…
ცხოვრებაშიც უყვარდა წუწუნი, სულ უძილობაზე წუწუნებდა – გემრიელად გამოძინებულიც კი. უყვარდა ტელეფონზე ჭუკჭუკი, მაგალითად, კაკო კვანტალიანთან.
სესილია წუწუნებდა, მაგრამ განა არ ჰქონდა საწუწუნო? მისი ნათამაშევი როლების ჩამონათვალს რომ თვალი გადაავლო, გული მოგიკვდება, თუ რა ხარახურა დრამატურგების სქემატურ როლებს ალევდა უდიდეს ტალანტს… წუწუნა იყო, მაგრამ რატომღაც არ უწუწუნია, როცა გიგა ლორთქიფანიძემ ოლღა ბებიას როლი მისცა, არც მაშინ, როცა ვასო ყუშიტაშვილმა დედოფალი ელისაბედი ათამაშა შილერის “მარიამ სტიუარტში”.

ელისაბედ ტიუდორი "მარიამ სტიუარტი"

“მარიამ სტიუარტში” სცენაზე ქართული სცენის ორი დედოფალი იდგა – ვერიკო და სესილია. სწორუპოვარ კაბიან ჩაპლინად აღიარებულმა სესილიამ კიდევ ერთხელ და საბოლოოდ დაამტკიცა, რომ ის ასევე სწორუპოვარი იყო, როგორც ტრაგიკოსი. ვიზუალურადაც საოცრად გავდა სესილია ელისაბედ ტიუდორს. სესილიას ფოტოდან ინგლისის ძლევამოსილი დედოფალი გვიყურებს მკაცრად. ისევ ფოტოები გვიამბობს, რომ სესილია ადრეული ახალგაზრდობიდან გარდასახვის დიდოსტატი იყო. სრულიად ახალგაზრდა თამაშობდა ხნიერ ქალებს, 26 წლისამ ითამაშა ცხოვრებისგან გაუბედურებული მოხუცი ქალი ამალია კარლოვნა ა. აფინოგენოვის “შიშში”, 29 წლისამ – შამილის მოხუცი დედა, 31 წლისამ – პარასკევა (შ. დადიანის “ნაპერწკლიდან”). 42 წლისამ ჯულიეტას მოხუცი ძიძა.
ამ გარდასახვის სასწაულს, დიდ ტალანტთან ერთად, იგი კიდევ ერთი დიდი ტალანტით ახერხებდა – უბადლო გრიმით. რითაც ყოველთვის აცვიფრებდა ვერიკო ანჯაფარიძესაც კი. გრიმის საიდუმლოს რომ ჩასწვდომოდა, სესილია ახალგაზრდობაში “ასინეთობასაც” არ თაკილობდა, როცა საგასტროლოდ ჩამოსული რომელიმე სახელგანთქმული მსახიობის გრიმი ააღელვებდა, მასთან საგრიმიოროში მატაჰარივით იპარებოდა და თვალს ადევნებდა ამ პროცესს.

ის მოხუცების თამაშის დიდოსტატი იყო და ამ ფონზე რაღა გასაკვირია ის, რომ ოლღა ბებია 54 წლისამ ითამაშა თეატრში, 56 წლისამ კი – კინოში. ზურიკელას ბებიობამდე კი მანანას ბებია იყო “მანანაში” – 52 წლის ასაკში. 70-ს იყო გადაცილებული, კინომწვერვალებს რომ მიაღწია. მისი ბოლო როლი მოხუცი ბუღალტერია “ცისფერ მთებში”. სასწაულს 77 წლის სესილია ახდენს – ეკრანზე სულ რამოდენიმე გაელვებით, რამდენიმე ფრაზით და ერთი ნაწნავით…
ფილმის გადაღებიდან ერთი წლის შემდეგ სესილია გარდაიცვალა, გარდაცვალებამდე იწერება სადა და უკიდურესად ამაღელვებელი ანდერძი:
“ვგრძნობ, ძალიან ცუდად ვარ, არ მცილდება ნახველში სისხლი. უსაშველო ხველა, ვიხრჩვები. რა კარგია, კაცი რომ დიდი სიცხით არის ავად, გრძნობა ეკარგება და კვდება. რა ცუდია, ყველაფერი გტკივა, დადიხარ ძლივს და არ კვდები.
ვთხოვ ჩემიანს ყველას, შემისრულონ თხოვნა. არავითარ შემთხვევაში თეატრში არ გადამიყვანონ, ჩემი არგადაყვანით შეწყდება თეატრში ხშირი სიკვდილი. მერწმუნეთ, არავითარ შემთხვევაში, მუხლმოდრეკილი გეხვეწებით.
დიდუბე არ მიყვარს და გთხოვთ, ნუ გამომიძებნით ადგილს. საბურთალოში თუ შეძლებთ, მაგრამ გთხოვთ ორ ადგილს იმიტომ, რომ ჩემს გვერდით მოხვდება, ვინც ჩემს შემდეგ წავა ოჯახიდან და არ ვიქნები მარტო. იწამეთ თხოვნა.
რა საჭიროა საპატიო ყარაული, ნუ დაღლით ხალხს, არავითარი სიტყვები!
ვიყავი, ვშრომობდი და დასრულდა ჩემი ცხოვრება!
იმედია, ასე მშვიდად და წყნარად მიაბარებთ ჩემს ნეშტს ცივ მიწას”.
ვიყავი, ვშრომობდი და დასრულდა ჩემი ცხოვრება…